Lezen, écht lezen in een boek, een krant, een tijdschrift. Het wordt al zo lang beweerd dat het einde van lezen nabij is. Is dat wel zo? Irene Vallejo (°1979) denkt er anders over. ‘Uit liefde voor het lezen – Een pleidooi’ is haar overtuigend antwoord op de doemdenkers. Met ups en downs, boeken zullen altijd gelezen worden.

Een boek dat lezen van boeken aanprijst, het voelt wat vanzelfsprekend aan. En toch, de eerste auteur moet nog het boek Boeken lezen is passé schrijven. De jonge generatie zou het lezen definitief achter zich laten. Jong auteur Irene Vallejo denkt er anders over.

Zelf heb ik mijn periodes gekend. Heel veel lezen als jonge tiener, daarna jaren zo goed als niets en dan geleidelijk aan terug herbegonnen. Tegenwoordig lees ik bijna constant, recensie-exemplaren krijg ik in de bus, gratis, de droom van elke boekenliefhebber.  Fictie, non-fictie en tussendoor ook romans, af en toe een thriller of science-fiction[1], ook zomaar zonder de druk er een recensie over te moeten pennen.

Die druk valt trouwens best mee. Soms valt een boek zwaar tegen. Dan verkies ik geen recensie te schrijven – tenzij ik heel af en toe een boek lees omdat ik het in de grond wil boren zoals dat van extreemrechtse Franse nutcase Eric Zemmour.

Politieke non-fictie lezen is niet altijd evident. Sommige auteurs hebben heel wat te vertellen maar schrijven niet goed. Anderen hebben dan weer een vlotte pen maar hebben niet echt iets te vertellen. Dat en alles daartussen.

Manifest voor het lezen

Het boek Uit liefde voor lezen – Een pleidooi, van de Spaanse auteur Irene Vallejo[2] (°1979) werd in 2020 gepubliceerd als Manifiesto por la lectura. Ik heb het iuet gekregen als recensie-exemplaar.  L. had het gekocht in de boekenwinkel en me aanbevolen nadat ze het zelf uit had..

Haar boek omvat amper 55 pagina’s met grote bladspiegel. Ik had het uit op een klein half uur. Time and money well spent. Kon als essay in een tijdschrift staan.

Irene Vallejo studeerde klassieke literatuur in Spanje en Italië. Dat merk je aan haar eerste twee vertaalde romans Papyrus – Een geschiedenis van de wereld in boeken (vertaling gepubliceerd in 2024) en Elyssa – Koningin van Carthago (2024), en een aantal kinderboeken. In haar eigen taal Spaans heeft ze sinds 2010 reeds 13 boeken op haar naam staan.

Een goed auteur lees je graag. En als je zin krijgt om ook haar/zijn andere boeken te lezen zit je helemaal goed. Haar zo korte boekje samenvatten is nutteloos. De subtitel is terecht. Dit is een prachtig pleidooi voor het lezen.

Laat ik me beperken tot enkele citaten:

“Dit linguïstische wonder (van het boek) stelt ons in staat tegelijkertijd in twee werelden te leven: in de tastbare ruimte die we delen met duizenden andere levende wezens en in een parallel universum, dat enkel en alleen van onszelf is – de wereld van de fantasie, van de mogelijkheden, van de symbolen – en waartoe geen enkel ander schepsel toegang heeft.”

Er is meer dat lezen aangenaam maakt:

“De psycholoog Raymond Marr en zijn onderzoeksteam in Toronto bewezen in 2006 dat mensen die lezen meer empathie hebben dan mensen die niet lezen, en dat gold in het bijzonder voor hen die zich in literaire werken verdiepen.”

“De Amerikaanse filosoof Martha Nussbaum… verdedigt dat lezen deel uitmaakt van de noodzakelijke voorbereiding op het leven in een democratie… de filosoof Gregorio Luri signaleert: Kinderen die lezen praten meer en schrijven beter.”

En ze geeft ook wat goede raad voor wie wat ouder wordt:

“Neurologen zijn er steeds meer van overtuigd dat lezen behoort tot de effectiefste manieren om de hersenen fit te houden… Boeken bieden een even bereikbare als goedkope hersengymnastiek voor alle leeftijden, en alleen al om die reden zou het raadzaam zijn ze te betrekken bij de opvoeding vanaf de vroegste jeugd.”

Lezen doe je echter niet alleen daarom, omdat het gezond is of ‘nuttig’, je doet het omdat je het graag doet. Net als tuinieren, handwerken, hardlopen moet je alleen lezen als je dat graag doet. Want niets zo vervelend als een boek lezen omdat het moet. Niet doen.

Lang niet meer gelezen? Begin met een korte roman. Kijk wat rond in je boekenwinkel, vraag raad aan je boekenverkoper en ja, lees recensies. Of begin met dit boekje.

Boeken zijn altijd politiek

In de VS, onze bondgenoot voor democratie in de wereld, zijn er meerdere staten waar boeken als De geschiedenis van het Amerikaanse volk van Howard Zinn uit bibliotheken en scholen verband worden omdat ze het hebben over de slavernij, de genocide op de inheemse volkeren of door de VS gesteunde staatsgrepen in het buitenland, om seksualiteit en religie niet te vergeten. Er zijn staten die het onderwijzen van de evolutietheorie verbieden.

We worden overdonderd met informatie op het internet, te veel om te verwerken. Net daarom is boeken lezen zo rustgevend. Wie leest heeft beslist een tijdlang niet te surfen op het internet en aan het natuurlijke tempo van het brein te lezen. Want:

“Een boek respecteert onze concentratie, houdt ons af van zaken die onze aandacht opeisen zoals pushberichten en reclameboodschappen.”

Romans over de actualiteit staan in de boekenwinkel naast eeuwenoude boeken, klaar om gelezen te worden, aan jouw tempo. En kijk, er zijn nog steeds jonge auteurs als Irene Vallejo die er blijven in geloven. Boeken zijn voor alle tijden.

Irene Vallejo. Uit liefde voor het lezen – Een pleidooi. Meulenhoff, Amsterdam, 2025, 55 pp. ISBN 978 9089 6834 10

Je kan het boek bestellen bij boekhandel De Groene Waterman of bij je lokale boekhandel. Heb je er geen in de buurt? Ook je krantenwinkel kan je boek bestellen. 

Notes:

[1] Mijn voorkeur gaat uit naar Scandinavische thrillers, de boeken, niet de Netflix-series, die meer en meer naar goedkoop succes afglijden. Een science-fiction tip is de Chinese auteur Cixin Liu en zijn cyclus The Three Body Problem.

[2] Je spreekt het uit als ‘baljecho’ maar als je het volgens Nederlandse spelling leest is dat even goed :-).