VN-Speciaal Rapporteur voor de bezette Palestijnse Gebieden Francesca Albanese publiceerde op 10 oktober 2025 haar derde rapport Gaza Genocide: a collective crime. Hierin ontrafelt zij de directe verantwoordelijkheid die staten dragen voor het veroorzaken, faciliteren en voortzetten van de genocide tegen het Palestijnse volk in Gaza.
Albanese zal haar rapport eind oktober of begin november voorstellen aan de VN-Algemene Vergadering in New York met een internetverbinding vanuit Kaapstad in Zuid-Afrika. De VS weigeren haar, op vraag van Israël, een inreisvisum te geven.
België en Nederland medeplichtig
België wordt zes maal in het rapport vermeld, voor het leveren van onderdelen voor de F-35-gevechtsvliegtuigen (Artikel 40), voor het saboteren van de humanitaire voedselleveringen, en voor de spektakeldeelname aan dure, inadequate en gevaarlijke luchtdroppings (Artikel 54).
Verder wordt België beschuldigd van het ter beschikking stellen van zijn luchthavens en zeehavens voor de transit van F-35-onderdelen uit andere landen en voor het faciliteren van alternatieve transportroutes voor leveringen via andere landen, nadat Belgische havenarbeiders een boycot hadden opgelegd voor laden en lossen van schepen met bestemming Israël (Artikel 66).
De gruwelen van de afgelopen 2 jaar zijn het hoogtepunt van een lange geschiedenis van medeplichtigheid
Nederland wordt vermeld als mededader van de genocide voor het leveren van onderdelen voor de F-35-toestellen (Artikel 40) tegen de eigen wetgeving in en voor het toelaten van transit via luchthavens en zeehavens van leveringen door andere landen (Artikel 42 en 66).
Met dit derde rapport vervolledigt zij haar vorige onderzoek naar de genocide in Gaza. In haar eerste rapport Anatomy of a genocide van 26 maart 2024 vatte zij de argumenten samen om te stellen dat Israël ‘intentioneel drie daden van genocide begaat’: ‘het doden van leden van de gemeenschap’, ‘het veroorzaken van fysieke of mentale schade aan leden van de gemeenschap’ en ‘het doelbewust opleggen aan de gemeenschap van levensvoorwaarden die berekend zijn om zijn gedeeltelijke of gehele vernietiging te veroorzaken’.
Haar tweede rapport van juni 2025 From economy of occupation to economy of genocide lijst 48 grote bedrijven op, waaronder Microsoft, Amazon, Alphabet, Palantir, Lockheed Martin (F-35), IBM, Caterpillar, Italiaans wapenbedrijf Leonardo, Japanse robotbouwer FANUC, Hyundai, Volvo, Booking.com, Airbnb, BNP Paribas, Barclays en BlackRock die zeer winstgevend handel drijven met Israël door hun verkoop van producten die de genocide faciliteren.
In het recente derde rapport Gaza Genocide: a collective crime stelt Francesca Albanese vast dat de ‘aanhoudende genocide in Gaza een collectieve misdaad is, in stand gehouden door medeplichtige derde staten die daar hun invloed voor inzetten. Zij maken systematische schendingen van het internationaal recht door Israël mogelijk. Deze gruwel verschijnt live op onze schermen, becommentarieerd met koloniale uitspraken die het Palestijnse volk ontmenselijken.’
Geen enkele staat kan beweren zich aan het internationaal recht te houden, terwijl zij een genocidaal regime bewapent, steunt of beschermt
Derde staten maken de genocide mogelijk door hun directe steun, materiële hulp, diplomatieke bescherming en, in sommige gevallen, door hun actieve deelname, legt Albanese in het rapport uit. ‘Dit legt een nooit eerder geziene kloof tussen volkeren en hun regeringen bloot, waardoor het vertrouwen wordt geschonden waarop wereldwijde vrede en veiligheid gebaseerd is.’
De wereld staat nu volgens Albanese tussen de keuze voor de ineenstorting van de internationale rechtsorde of de hoop op vernieuwing. ‘Vernieuwing is echter alleen mogelijk als deze medeplichtigheid wordt aangepakt, verantwoordelijkheden worden erkend en als recht geschied.’
Systeem van wereldwijde medeplichtigheid
‘De genocide in Gaza werd niet geïsoleerd gepleegd, maar maakte deel uit van een systeem van wereldwijde medeplichtigheid’, concludeert Albanese in het rapport. ‘In plaats van ervoor te zorgen dat Israël de fundamentele mensenrechten en het zelfbeschikkingsrecht van het Palestijnse volk respecteert, hebben machtige derde staten – die koloniale en raciaal-kapitalistische praktijken in stand houden die al lang tot het verleden hadden moeten behoren – toegestaan dat gewelddadige praktijken een dagelijkse realiteit zijn geworden.’
‘Zelfs toen het genocidale geweld zichtbaar werd, hebben voornamelijk westerse staten aan Israël militaire, diplomatieke, economische en ideologische steun verleend’, gaat Albanese verder. ‘En dat blijven zij doen, zelfs nu het hongersnood en humanitaire hulp als wapens inzet. De gruwelen van de afgelopen twee jaar zijn geen afwijking, maar het hoogtepunt van een lange geschiedenis van medeplichtigheid.’
‘Derde staten moeten aansprakelijk worden gesteld’
De handelingen, nalatigheden en uitspraken van derde staten ter ondersteuning van een genocidale apartheidsstaat zijn volgens Albanese van dien aard dat zij aansprakelijk moeten worden gesteld voor het bijstaan of gezamenlijk deelnemen aan internationaal onrechtmatige handelingen, in een context van systematische schendingen van dwingende en erga omnes-normen.
Oftewel normen van het internationaal recht waarvan de verplichting tegenover de hele internationale gemeenschap geldt. Elke staat heeft een rechtsbelang om schendingen aan te klagen, niet alleen de direct getroffen staten.
‘Op dit kritieke moment is het absoluut noodzakelijk dat derde staten onmiddellijk alle militaire, diplomatieke en economische betrekkingen met Israël opschorten en herzien’, aldus Albanese in het rapport, ‘aangezien elke vorm van betrokkenheid kan worden beschouwd als hulp, medewerking of directe deelname aan onwettige handelingen, waaronder oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en genocide.’
Medeplichtigheid moet stoppen
Uit het rapport blijkt dat veel derde staten hebben gehandeld met dezelfde straffeloosheid die zij Israël hebben verleend. ‘Hun minachting voor het internationaal recht ondermijnt de fundamenten van de multilaterale orde die in acht decennia moeizaam is opgebouwd door staten en volkeren binnen de Verenigde Naties.’
‘Dit zal de geschiedenis ingaan als een belediging voor het recht, maar ook voor het idee zelf van onze gemeenschappelijke menselijkheid’, stelt Albanese. ‘Hoewel gerechtigheid strafrechtelijke processen moet omvatten – zowel voor internationale als nationale rechtbanken – reikt verantwoordingsplicht verder dan vervolging en omvat het ook herstel.’
Machtsstructuren moeten worden ontmanteld
Denk hierbij aan ‘restitutie, compensatie, rehabilitatie, genoegdoening en garanties dat het niet opnieuw zal gebeuren, door Israël en door derde staten die zijn misdaden hebben gesteund. De machtsstructuren die deze gruwelijke misdaden mogelijk hebben gemaakt, moeten worden ontmanteld, en het internationale rechtssysteem wijst de weg om dat te doen’, besluit Albanese.
‘De wereld kijkt naar Gaza en heel Palestina. Staten moeten hun verantwoordelijkheid nemen. Alleen door het recht van het Palestijnse volk op zelfbeschikking – dat zo schaamteloos wordt geschonden door de aanhoudende genocide – te verwezenlijken, kunnen de bestaande dwingende mondiale structuren worden ontmanteld’, luidt de conclusie in het rapport.
‘Geen enkele staat kan op geloofwaardige wijze beweren zich aan het internationaal recht houden, terwijl die ondertussen een genocidaal regime bewapent, steunt of beschermt. Alle militaire en politieke steun moet worden opgeschort, diplomatie moet dienen om misdaden te voorkomen in plaats van ze te rechtvaardigen. Medeplichtigheid aan genocide moet stoppen.’