Media en politici geven ruime aandacht aan een ‘kleine groep relschoppers’ die zware schade toebrachten aan een gebouw voor vreemdelingenzaken tijdens de sociale betoging van 14 oktober met 140.000 vreedzame deelnemers. Minister van Defensie Theo Francken (N-VA) heeft de oplossing: het FN-303 geweer, een toestel dat zijn gevaarlijke ongeschiktheid al bewezen heeft. Hier zit een repressieve politieke agenda achter.
Hij is niet bevoegd voor binnenlandse ordehandhaving, als minister van Defensie stelt Theo Francken (N-VA) toch voor om de politie meer bevoegdheid te geven om FN-303-geweren in te zetten tegen het ‘tuig’ dat vernielingen aanbracht aan het Pacheco-gebouw, waar de Dienst Vreemdelingenzaken gevestigd is.
Daar moeten asielzoekers hun asielaanvraag laten registreren waarna ze naar een opvangcentrum van het federaal agentschap voor asielzoekers Fedasil worden verwezen. Vernielingen zoals die werden aangericht op dinsdag 14 oktober zijn onaanvaardbaar. Dat ik het noodzakelijk vind hier te vermelden wat vanzelfsprekend hoort te zijn, toont hoe verziekt het politieke klimaat is geworden.
Een federaal minister van de N-VA, niet bevoegd voor binnenlandse ordehandhaving, is er toch als de kippen bij om stoer stelling te nemen. Het past in de ideologische agenda van zijn partij. Niet alleen minister Theo Francken maar heel zijn partij wil het leger immers uitgebreide bevoegdheden geven om naast de politie als binnenlandse ordehandhaver op te treden.
FN-303 tegen het ’tuig’
Francken wil als eerste stap in die richting de bevoegdheid van de politie uitbreiden om het FN-303-geweer meer in te zetten tijdens ordehandhaving. Meerdere onderzoeken hebben echter reeds jaren uitgebreid aangetoond dat dit wapen te riskant is om in te zetten tijdens massabijeenkomsten, zeker tijdens chaotische rellen.
In twee artikels van 16 september 2015 en 12 juni 2025 hebben we al aangetoond hoe ‘lethal’ deze zogenaamde ‘non-lethal weapons’ in feite zijn. De FN303 wordt sinds zijn eerste productie in 2002 meer en meer aangekocht door politiekorpsen voor binnenlandse ordehandhaving. Dat heeft tot meerdere zware gekwetsten geleid en een aantal dodelijk slachtoffers.
Het eerste zware incident deed zich reeds voor in 2004. In Boston werd op 12 november 2004 de jonge studente Victoria Snelgrove op slag gedood door de impact van een projectiel in haar oog vanop korte afstand. Belgisch bouwer van het geweer FN-Herstal en de stad Boston werden over de hele lijn veroordeeld tot een schadevergoeding van 15 miljoen dollar aan haar familie.
Uit dat eerste voorval werden noch door FN-Herstal noch door nieuwe aankopers lessen getrokken. Integendeel, de ernstige incidenten blijven zich opstapelen. Het wapen wordt gepromoot als ‘niet-dodelijk’, wat de gebruiker een volledig valse indruk geeft dat het onschadelijk zou zijn.
Die illusie van onschadelijkheid ontstaat in de eerste plaats omdat het op luchtdruk werkt, niet zoals een klassiek geweer met de ontploffing van een kogelhuls. Het geeft bij afvuren geen luide knal en nauwelijks enige terugslag op de schouder.
Het projectiel dat wordt afgeschoten bestaat uit twee delen. Het voorste deel klapt bij impact open en heeft het effect van een enorme vuistslag op het doelwit. Het dringt niet door in het lichaam. Het tweede deel is meestal een verfcapsule die openbarst op het getroffen lichaam. Als het geraakte slachtoffer in het gewoel van rellen toch ontsnapt kan hij toch snel opgepakt worden door de goed zichtbare verfvlekken op kledij en lichaam.
Dit lijkt dus inderdaad vrij onschuldig en effectief om relschoppers aan te houden. Niets blijkt echter minder waar te zijn. Vanuit het valse idee dat het allemaal wel meevalt zetten agenten het meer en meer in op steeds kortere afstand. Een FN-303-projectiel op het hoofd, vooral ogen, neus, mond, de slaap of de oren, in de hals of op het hart blijkt wel degelijk levensgevaarlijk te zijn, zoals talloze incidenten reeds hebben bewezen.
De lage snelheid waarmee de FN-303-projectielen worden afgevuurd en hun omvang maken gericht mikken onmogelijk.
‘Uitgebreide training’
FN Herstal en zijn klanten benadrukken dat het wapen enkel mag worden ingezet door speciaal opgeleide agenten na een uitgebreide training. De ervaring wijst echter uit dat het met die opleiding niet beter wordt.
Naast dodelijke slachtoffers, zware en minder zware gekwetsten blijken veel onschuldige omstaanders in de chaotische omstandigheden van massale bijeenkomsten geraakt te worden. Zo worden steeds weer vreedzame manifestanten of toevallige voorbijgangers die delen in de verfvlekken hardhandig aangehouden.
Bij geconcentreerde rellen zoals recent aan het Pacheco-gebouw is het wapen niet alleen levensgevaarlijk voor de daders maar ook voor de agenten zelf. Want ook dat blijkt tegen te vallen: bij de inzet van dit wapen delen ook collega-ordehandhavers in de klappen.
De gretigheid waarmee de N-VA ondanks deze nuchtere vaststellingen toch fanatiek voorstander is van dit wapen heeft een ideologische basis. De uitspraak van Theo Francken heeft de bedoeling sociaal protest in het algemeen te criminaliseren door een samenhang te suggereren die er niet is.
Het inroepen van dit wapen creëert een alarmerende sfeer. Een eerste neveneffect is dat het nieuwe kandidaat-betogers afschrikt om naar Brussel te komen.
140.000 versus ‘een kleine groep’
Er is trouwens heel wat mis met deze rellen. Het asielbeleid is volgens extreemrechts te laks, volgens ‘extreemlinks’ te hardvochtig, maar deze actie heeft tot enig gevolg dat de federale regering haar reeds zeer repressieve asielbeleid nog zal verstrengen, het omgekeerde effect van wat deze relschoppers beweren na te streven.
Ofwel heeft de staatsveiligheid beslist niet preventief op te treden om de politieke impact van deze rellen te vergroten, ofwel heeft ze toegelaten dat provocateurs binnen deze groeperingen tot de actie hebben aangezet. Het is een oeroude tactiek die al bestaat sinds de 19de eeuw. Er is wat dat betreft niets nieuws onder de zon.
Het zou best kunnen dat de meeste relschoppers grotendeels uit een of andere extreemlinkse hoek komen en oprecht menen dat ze gepaste kritiek leveren op het regeringsbeleid. Dat neemt niet weg dat ze met hun actie de extreemrechtse agenda van ‘het strengste asielbeleid ooit’ hebben gediend.
Zelfs als uiteindelijk niet wordt overgegaan tot meer inzet van dit levensgevaarlijke FN-303-geweer hebben Francken en de N-VA reeds de perceptie gecreëerd voor hun politieke agenda: delegetimeer sociale actie, schrik mogelijke deelnemers aan actie af, maak elke progressieve mening verdacht. Met dank aan de relschoppers van 14 oktober – en aan de media die dit alles gretig reproduceren.
Lees ook:
Militarisering Antwerpse politie is onheilspellende evolutie
Wapens gebruikt tegen mars voor Fabian verhogen risico op onschuldige slachtoffers