Na jaren van moeizame onderhandelingen is het ATT-verdrag om wapenhandel te reguleren, in werking getreden. Wapenexporterende landen worden verondersteld voortaan te controleren of aankopers hun wapens inzetten bij schendingen van de mensenrechten of ze illegaal doorverkopen.
Het Arms Trade Treaty (ATT) werd in april 2013 goedgekeurd. Inmiddels hebben 61 landen het geratificeerd in hun nationale parlementen. Daarmee is een voldoende aantal toetredende lidstaten bereikt om het verdrag als algemeen geldend over de hele wereld te doen aanvaarden. Daarmee is een kleine stap in de goede richting gezet, zegt Allison Pytlak van de campagne Control Arms. “Het ATT gaat over het introduceren van verantwoordelijkheid in de wapenhandel, niet over het stoppen van de handel zelf.”
Onder het ATT vallen vrijwel alle soorten wapens, variërend van lichte wapens tot oorlogsschepen, tanks, raketsystemen en gevechtsvliegtuigen. Ook munitie en onderdelen vallen onder het verdrag. Dagelijks komen tweeduizend mensen om door wapengeweld. Gewapende conflicten zijn ook een aanjager van de wereldwijde vluchtelingencrisis. Meer dan 26 miljoen mensen zijn wereldwijd ontheemd als gevolg van gewapende conflicten.
De tien grootste wapenbedrijven in de wereld zijn gevestigd in de VS (6), Groot-Brittannië, Frankrijk en Italië. Het zevende grootse wapenbedrijf EADS is een samenwerkingsverband tussen Frankrijk, Groot-Brittannië en een aantal kleinere Europese landen, waaronder België.
De VS is alleen goed voor meer dan de helft van alle wereldhandel in wapens, in dalende orde gevolgd door Groot-Brittannië, Rusland, Frankrijk, Duitsland, Italië en kleinere Europese producenten waaronder België. De rest van de wereld buiten de EU, de VS en Rusland is goed voor minder dan vijf procent van de totale wereldhandel, daarvan is het grootste deel afkomstig uit China, volgens de berekeningen van de Zweedse organisatie SIPRI.
De studiedienst van het Amerikaans Congres baseert zich niet op volume maar op de marktwaarde van de betrokken wapens om het aandeel van de wapenproducenten te bepalen. Volgens deze berekeningen blijft de hierboven aangehaalde volgorde grotendeels van kracht, zij het met andere onderlinge verhoudingen.
Daarin is de VS nog goed voor 39 procent van alle wapenhandel tussen 1999 en 2006, Frankrijk 9 procent, Groot-Brittannië 6 procent, Duitsland 5 procent, alle andere EU-lidstaten (waaronder België) zijn samen goed voor 15 procent. Rusland vertegenwoordigde in diezelfde periode 17 procent van alle wapenhandel en China 3 procent. 6 procent van alle wereldhandel in wapens in deze periode werd door tientallen andere landen verzorgd.
In totaal waren de NAVO-lidstaten dus goed voor 74 procent van alle wapenhandel in de wereld tussen 1999 en 2006, volgens het Amerikaanse Congres. China en Rusland samen stonden voor 20 procent van de wapenhandel.
Bronnen:
- Years in the Making, Arms Trade Treaty Enters into Force
- Worldwide Arms Sales Agreements by Supplier 1999-2006
Artikel oorspronkelijk verschenen in DeWereldMorgen.be.