VRT NWS publiceerde op maandag 23 juni een samenvatting van een opiniepeiling die de indruk wekt dat er een breed draagvlak bestaat voor hogere defensie-uitgaven, voor de herinvoering van militaire dienstplicht en voor de ontwikkeling van eigen Europese nucleaire afschrikking. Dat doet de openbare omroep zonder de opdrachtgever erbij te vermelden.

De website van de nieuwsdienst van de openbare omroep VRT NWS publiceerde op maandag 23 juni 2025 het artikel Europese bevolking wil zich voorbereiden op oorlog: studie toont grote steun voor hoge defensie-uitgaven en dienstplicht.

De eerste alinea van dit artikel luidt als volgt: “Uit een peiling bij ruim 16.000 mensen in 12 Europese landen blijkt dat er een verschuiving is in de manier waarop Europeanen kijken naar Europa. Europa transformeert van een “vredesproject” naar een “oorlogsproject”, zo stelt de studie. Europeanen zijn steeds meer bereid om te accepteren dat ze zich moeten voorbereiden op een wereld in oorlog”.

Belgische onderofficieren. Foto: mil.be/CC BY-SA 4:0

Er staat geen weblink naar het oorspronkelijke rapport van dit onderzoek. De lezers moeten het met deze samenvatting doen. Op het einde van het artikel staat alleen dit vermeld over de bron:

“Het rapport is gebaseerd op een online openbare opiniepeiling die in mei 2025 is uitgevoerd onder volwassenen (18+) in twaalf Europese landen (Denemarken, Estland, Frankrijk, Duitsland, Hongarije, Italië, Polen, Portugal, Roemenië, Spanje, Zwitserland en het Verenigd Koninkrijk). Het totale aantal respondenten was 16.440. De peilingen zijn uitgevoerd door Datapraxis, YouGov en Norstat.”

Het rapport dat aan de basis van dit artikel ligt, is een onderzoek dat werd uitgevoerd door de hierboven vermelde organisaties voor opiniepeilingen. Maar er wordt niet bij vermeld, wie de opdrachtgever is die de termen van deze peiling bepaalde.

Denktank met een agenda

De opdrachtgever blijkt de European Council on Foreign Relations (ECFR) te zijn. Dit is geen officieel overheidsorgaan maar een privé-denktank, die zich spiegelt aan de VS-denktank met een gelijkaardige naam Council of Foreign Relations.

De ECFR werd opgericht in 2007 door Brits auteur Mark Leonard met vijftig medeoprichters, zoals voormalig Fins president Martti Ahtisaari, voormalig Duits minister van Buitenlandse Zaken Joschka Fischer en de Nederlandse prinses Mabel van Oranje.

De eerste financiers waren de Open Society Foundation van George Soros en een aantal andere Zweedse, Italiaanse, Duitse, Spaanse en VS-denktanks waaronder de Mercator Foundation en het Rockefeller Brothers Fund. De raad van bestuur van de ECFR bevat voormalige regeringsleiders, ministers van Buitenlandse zaken, nationale en Europese parlementsleden en voormalige leden van de Europese Commissie.

Annalena Baerbock, in de EU de meest consequente verdediger van de genocide in Gaza, waardige opvolgster van Joschka Fisher. Foto: Stephan Röhl/CC BY-SA 4:0

Een recente aanwinst is de voormalige Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock. Deze denktank krijgt nu ook financiële steun van Japan en meerdere EU-regeringen, van de NAVO en van bedrijven als Daimler Benz en Microsoft.

De gemeenschappelijke noemer van al deze personen en instellingen is een conservatieve neoliberale kijk op de economie en op de sociale verhoudingen in de maatschappij, een transatlantische visie op defensie onder de paraplu van de VS en een vijandige opvatting over de economische ontwikkeling van Azië (en China in het bijzonder). Vooral de tendens om zich economisch meer autonoom van het Westen en de EU te ontwikkelen, zoals met de BRICS, is voor hen een doorn in het oog.

Het staat deze denktank natuurlijk vrij om zijn eigen opinies bevestigd te willen zien door opiniepeilingen. Het staat ook de openbare omroep VRT vrij om daarover te berichten. Wat niet kan, is het publiek niet inlichten over de echte bron van dit onderzoek.

Ernstige peilingen zijn zeldzaam

Zogenaamde peilingen met een reeds vooraf vastgelegd eindresultaat zijn zo oud als het bestaan van peilingen zelf. Die werden voor het eerst ingezet in de VS tijdens de Eerste Wereldoorlog. Toen was het de bedoeling de bevolking van mening te doen veranderen over deelname aan de Europese oorlog, waar de kiezers aanvankelijk niets van moesten weten.

Een vaste techniek is het opstellen van een lijst voorafgaande vragen die de gepeilde persoon in een bepaalde richting ‘begeleiden’. Vragen worden steevast ook zo opgesteld dat het gewenste antwoord het ‘ja’-antwoord is.

Om ‘peilingen’ als deze tot hun echte waarde te herleiden volstaat het volgende fragment uit de Britse komische serie Yes Prime Minister van 1986 te herbekijken. Daarin legt een adviseur van de Britse eerste minister aan de kabinetschef van de eerste minister uit hoe hij een peiling moet organiseren die het tegengestelde resultaat zal behalen van een voorgaande peiling.

Wat die sketch tegelijk zo hilarisch en realistisch maakt, is dat ze gaat over het al of niet opnieuw invoeren van de militaire dienstplicht (national service).

De volledige vertaling van deze sketch vind je hier: Waarom ernstige peilingen zeer uitzonderlijk zijn.

Wie meer wil weten over zin en onzin en over de echte bedoelingen achter de herinvoering van de dienstplicht (en over het feit dat de dienstplicht in België nog altijd geldt) kan dit artikel van 1 oktober 2022 lezen: Terug legerdienst? Korporaal-milicien 778/18488 blikt terug.