‘Corporate Europe’: de echte EU aan het werk, niet voor ons

Corporate Europe
FacebooktwitterFacebooktwitter

Met ‘Corporate Europe. How Big Business Sets Policies on Food, Climate and War’ scheef Iers onderzoeksjournalist David Cronin een vernietigende analyse van de Europese Commissie en de lobbymachines errond die de gewone Europeaan van al zijn rechten aan het beroven zijn. Dit is een boek dat elke burger van de EU zou moeten lezen voor de komende Europese verkiezingen.

David Cronin is een Ierse onafhankelijke onderzoeksjournalist die al 15 jaar in Brussel woont en werkt. Hij heeft heel wat onderzoek gedaan naar de werking van de instellingen van de EU. Zijn columns verschijnen regelmatig in diverse alternatieve media (o.a. op www.electronicintifada.net). Ook www.DeWereldMorgen.be heeft meerdere van zijn columns gepubliceerd.

Tijdens zijn onderzoekingswerk heeft hij ook veel aandacht besteed aan de economische banden van de EU (en de afzonderlijke EU-lidstaten) met Israël. De EU stelt zich graag voor als een eerlijke bemiddelaar in het conflict over de bezetting van Palestina, die niet zomaar de lijn van de VS volgt. Niets is minder waar, volgens Cronin. Meer zelfs, uit zijn onderzoek blijkt dat de EU een zeer actief en betrokken financier is van die bezetting.

Europa, te koop voor het hoogste bod

De EU en zijn instellingen, waaronder de Europese Commissie (EC) en het Europees Parlement (EP), worden in de media steevast voorgesteld als instrumenten ten dienste van alle Europeanen. Eerder dan het algemeen belang van de gewone Europeaan te dienen, blijken de EC en het EP instrumenten te zijn ten dienste van een bijna onstopbare neoliberale machine die slechts één doel heeft: de rijkdommen van de EU verpatsen aan de hoogste bieder.

Cronin concentreerde zich voor het schrijven van dit boek op de EC, maar ook het EP ontsnapt niet aan zijn kritiek. Op enkele uitzonderingen na, blijken de meeste leden van het EP immers zeer ijverige verdedigers te zijn van de belangen die door de EC worden gediend. Duizenden lobbyisten bestoken het EP en de EC dagelijks met voorstellen om de Europese wetgeving naar hun hand te zetten.

In de media wordt die enorme lobbymachine meestal voorgesteld als een formidabele tegenstander van het democratisch verkozen EP. Ook daar klopt nauwelijks iets van. Leden van het EP zijn op enkele uitzonderingen zeer bereidwillige dienaars van die lobbyimachines.

Weg met de welvaartstaat

De EC heeft een agenda die er niet om liegt. De EU-lidstaten moeten dringend besparen. Concreet betekent dit dat de sociale welvaartstaat moet vernietigd worden (in die landen waar ze bestaat en onder druk staat) of moet verhinderd worden dat ze er opnieuw komt (in die landen – vooral de nieuwste EU-lidstaten in Oost-Europa – waar ze na de val van het communisme werd vernietigd).

De EU is er ook om ‘het vrij verkeer van kapitaal’ te garanderen. Dat is een eufemisme voor het organiseren van een financieel carcan ten bate van de financiële sector, waar de democratische regeringen in de lidstaten niet meer kunnen aan ontsnappen.

Daarnaast is het voor de EC (of beter voor die economische belangengroepen die de agenda van de EC bepalen) allerbelangrijkst dat ‘defensie’ netjes ontsnapt aan de besparingswoede die de rest van de overheden in de EU ondergaan.

Niets ontsnapt verder aan de controle-ijver van de EC. Wie dacht dat ‘controle’ hier staat voor ‘bescherming van de rechten van de gewone Europeaan’, kan zich maar beter bedenken. De EC zet zich ondermeer opdat genetisch gemanipuleerd voedsel niet meer kan tegengehouden worden, opdat chemische bestanddelen ‘vrij’ kunnen circuleren, opdat de strijd tegen de opwarming van de planeet een lege doos blijft en vooral opdat de EU een bonanza wordt voor grote bedrijven.

De mythe van het weerbarstige Europese Parlement

Wie dit allemaal toch een beetje erover vindt – er is toch nog wel enige parlementaire controle is over wat de EC doet – raad ik aan dit boek te lezen. Het leest als een gerechtelijk onderzoek en als een aanklacht tegen misdadigers. Als er geen verandering komt, ziet de  toekomst van de EU er volgens Cronin somber uit.

Competitiviteit is een quasi-religieuze doctrine die de rechten van de werkende mensen en de welvaartstaat systematisch uitholt. Kortom, ‘competitiviteit’ is een synoniem voor ‘neoliberalisme’.

De EU moet ‘competitiever’ worden in een geglobaliseerde wereld. Voor de EC, het overgrote deel van het EP en het leger lobbyisten in Brussel is die ‘competitiviteit’ slechts een eufemisme, ‘een excuus om in de zoektocht naar winsten de levensstandaard van de gewone mensen aan te vallen’. ‘Competitiviteit is een quasi-religieuze doctrine die de rechten van de werkende mensen en de welvaartstaat systematisch uitholt. Competitiviteit is niet meer of niet minder dan een synoniem voor neoliberalisme’.

Lobbyisten voor de goede zaak

De EC dwingt die besparingswoede af zonder dat er ook maar enig bewijs is dat de welvaartstaat de oorzaak zou zijn van de huidige Europese economische malaise. Er is daarentegen overvloedig bewijs dat het net de privésector is die de Europese economie zo ondermijnd heeft.

In zeven hoofdstukken legt Cronin uit hoe dat precies in zijn werk gaat. Daarbij besteedt hij ruime aandacht aan de organisaties en de personen die werk maken van de ondermijning van alles wat de gewone Europeaan dierbaar is. Die organisaties lijden meestal een bestaan in de achtergrond, ver weg van de mainstream media, die zo vriendelijk zijn er niet al te veel aandacht aan te besteden.

Enig cynisme is die organisaties niet vreemd. Probeer even te raden waar organisaties zoals het European Patients Forum of de European Foundation for the Care of Newborn Infants voor staan, welke belangen ze dienen en door welke bedrijven ze worden gefinancierd.  Cronin’s boek is een encyclopedie van deze organisaties en hun financiers.

Wist je bijvoorbeeld dat de European Food Safety Agency van de EU tussen 2005 en 2012 80 aanvragen heeft ontvangen van Monsanto voor het toestaan van ggo’s? Geen enkele van die aanvragen kreeg een negatief antwoord. Maar geen nood, de Europese bedrijven die ons van frisdrank en bier voorzien zijn zich bewust van hun verantwoordelijkheid. Samen richtten zij de European Alcohol and Health Forum op.

Ook goed is de European Forum for Responsible Drinking, daarin zitten bedrijven samen om te lobbyen tegen strengere regulering van hun economische activiteiten. Dat kunnen ze immers veel beter zelf. Er is dan ook nog een organisatie die zich deEuropean Observatory for Sustainable Agriculture noemt (Franse afkorting OPERA – dit is géén grap). In 2011 produceerde deze denktank een rapport dat ontkent dat er een verband is tussen het gebruik van chemicaliën in de landbouw en de toenemende sterfte van bijen.

Een volledig hoofdstuk wijdt Cronin ook aan de verwerpelijke handel in emissierechten die door de EC als een ecologisch beleidsinstrument wordt verkocht. Cronin vat deze koehandel zo samen: “Als een methode om te verhinderen dat de planeet opbrandt is dit (de handel in emissierechten) moreel zeer dubieus. De beste analogie die ik zie is die van iemand die een ander persoon betaalt om trouw te blijven aan zijn partner, zodat hij zelf verder kan gaan met zijn partner te bedriegen”. Wie dacht dat dit allemaal nogal overdreven klinkt, kan ten slotte nog terade bij het Zero Emissions Platform. Daarin zitten 27 bedrijven samen waaronder Shell, BP en Total.

De EU verspreidt zijn blijde boodschap over de wereld

De EC is niet alleen van plan de EU zelf om te toveren tot een neoliberaal paradijs voor de grote bedrijven. Ook de rest van de wereld moet de geneugtes van de nieuwe economie proeven. Het gaat dan niet alleen om arme Afrikaanse landen wiens landbouwgronden worden gekocht om voor de Europese markt biobrandstof te gaan kweken.

Voor de EC telt maar één ding: alleen de vrije markt kan bepalen aan welke prijs geneesmiddelen mogen worden verkocht.

De EC lobbyt actief in Canada tegen de verkoop van generische geneesmiddelen met een door de overheid vastgelegde maximumprijs. Dat zegt de EC natuurlijk niet letterlijk zo. Waar het volgens de EC om gaat is dat ‘de intellectuele eigendomsrechten in Canada nauwelijks worden beschermd’. Voor de EC telt immers maar één ding: alleen de vrije markt kan bepalen aan welke prijs geneesmiddelen mogen worden verkocht.

Cronin deed twee jaar over dit onderzoek. In nauwelijks 157 pagina’s weet hij dit samen te ballen tot een tekst waar de verontwaardiging van afdruipt. Er is zoveel informatie in ‘Corporate Europe’ dat eender welke recensie tekort doet aan het belang ervan.

Hij is zeker niet de eerste om de EC kritisch door te lichten. Hij is wel de eerste die het zo volledig en zo gedetailleerd doet. Bovendien doorprikt hij de mythe van het onmachtige Europese Parlement. Op enkele lovenswaardige uitzonderingen na, zijn de leden van dit parlement zeer bereidwillige medewerkers van het beleid dat de EC en de lobbyisten errond willen verwezenlijken. Ook dat is goed om weten in de aanloop naar de volgende Europese verkiezingen.

Dit boek zou verplichte literatuur moeten zijn voor elke student, voor elke journalist die naam waardig, voor elke ngo die geeft om een sociaal, ecologisch en democratische toekomst voor de EU. Dit boek is een oproep tot actie. Onmisbare informatie.

PS. Deze recensie werd geschreven voor de stemming in het EP over een nieuwe tabaksrichtlijn (op maandag 7 oktober). Ondanks campagnes om de tabakslobby aan te klagen liet een meerderheid in het EP zich toch ‘verleiden’ om de tabaksregulering af te zwakken. Een beter bewijs voor de accuraatheid van de analyse in dit boek is er niet.

Artikel oorspronkelijk verschenen in DeWereldMorgen.be.