Na de overwinning van de Liberale Partij van Justin Trudeau wordt Canada na Uruguay waarschijnlijk het tweede land ter wereld dat het gebruik van cannabis decriminaliseert. Dat was één van de verkiezingsbeloften van de partij.
De Liberale Partij heeft bij de parlementaire verkiezingen van 19 oktober 2015 een overtuigende meerderheid behaald in het Canadese Lagerhuis (het equivalent van de Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers) van 184 op een totaal van 338 zetels. Met deze uitslag komt een einde aan negen jaar Conservatief bestuur onder Stephen Harper.
Repressieve aanpak heeft nooit gewerkt
Het drugsbeleid van eerste minister Harper was louter repressief. Harper voerde minimumstraffen in voor gebruikers. Een occasioneel gebruiker werd daarmee even zwaar gestraft als een drugsverslaafde die ook dealde om zijn gebruik te financieren.
In Canada hebben de provincies grote bevoegdheden op dat vlak. De concrete aanpak verschilt daarom erg van provincie tot provincie. In de provincies waar de Conservatieven tradtioneel sterk staan zoals Alberta, Saskatchewan en Manitoba volgden de provinciale autoriteiten het repressieve federale drugsbeleid op de voet.
De provincie British Columbia aan de westkust daarentegen voert een beleid van tolerante en sociale aanpak. Vancouver is de enige stad met de sinds 2003 door de gemeentelijke overheid beheerde instelling Insite waar gebruikers van hard drugs onder supervisie hun injecties kunnen nemen. Ze krijgen tegelijk verplicht ontwenningskuren aangeboden en worden sociaal begeleid om terug normaal te functioneren in de maatschappij.
Ondanks het succes van dit provinciale programma heeft de Conservatieve regering negen jaar lang hemel en aarde bewogen om het verboden te krijgen. De provinciale autonomie is echter heilig in Canada – ook in Conservatieve provincies. Tegenstanders blijven voorstanders van legalisering afdoen als voorstanders van drugsgebruik en weigeren drugsgebruik te zien als een sociaal, maatschappelijk probleem.
Harper kon met zijn repressieve aanpak wegkomen, door te focussen op de excessen van drugshandelaars en door drugsgebruik voor te stellen als een zaak van marginalen en etnische minderheden. De meeste Canadese massamedia volgden hem daar in. Desondanks tonen opiniepeilingen al jaren dat een meerderheid van Canadezen voorstander is van een sociale aanpak van het probleem door decriminalisering. In een recente poll van nationale tv-zender CBC wil 56 procent volledige legalisering, 30 procent is voorstander van een beperktere decriminalisering en slechts 14 procent is voorstander van de huidige criminele aanpak.
Sociale aanpak van een maatschappelijk probleem
Justin Trudeau staat wel voor een sociale aanpak en voor decriminalisering. In het verkiezingsplatform van de Liberale Partij staat letterlijk: “Wij willen de toegang tot marihuana legaliseren, regelen en omkaderen. Het verbod op marihuana voorkomt het gebruik door jongeren niet, veroorzaakt sociaal vernietigende en dure aanhoudingen en het ondersteunt de georganiseerde misdaad. Wij zullen het gebruik van marihuana en persoonlijke consumptie weghalen uit de Strafwet en nieuwe, sterkere wetten invoeren die de verkoop aan minderjarigen zwaarder bestraffen, wij zullen wetten invoeren die het gebruik achter het stuur bestraffen evenals iedereen die verkoopt buiten het door de wetgeving geregelde kader.
Een echte wijziging van de betrokken wetgeving is nog niet voor onmiddellijk. Trudeau wil een commissie van experten op vlak van volksgezondheid, drugsgebruik en politie de opdracht geven een systeem uit te werken dat de verkoop van marihuana regelt en aan belastingen onderwerpt, zoals nu reeds gebeurt met legale drugs als tabak en alcohol. Die commissie moet ook sociale programma’s voorstellen om drugsgebruikers op te vangen, zoals nu gebeurt met verslaving aan alcohol en geneesmiddelen (in hoofdzaak kalmerende en oppeppende middelen).
Canada volgt Uruguay
Met dit beleid wordt Canada na Uruguay in 2013 het tweede land ter wereld waar de nationale overheden het gebruik van marihuana (en andere cannabisproducten) zal aanpakken als een maatschappelijk in plaats van een crimineel probleem. Er zijn nog meer landen waar gebruik van softdrugs in de feiten werd gedecriminaliseerd zoals Portugal en een aantal kantons in Zwitserland, door middel van een tolerant beleid van de politie en justitie en de organisatie van sociale begeleidingsprojecten.
Deze andere aanpak is zeer succesvol. Het Insite-project in Vancouver heeft gezorgd voor een daling van het drugsgebruik, ontwenningskuren boeken er meer resultaten en het aantal HIV-besmettingen door vervuilde injectienaalden is tot bijna zero herleid. Trudeau wil gelijkaardige initiatieven nemen in heel het land.
Voorstanders van dit sociale beleid wijzen er op dat een progressieve aanpak in Canada ook een impact zal hebben op buurland VS. Daar gaan nu reeds de staten Colorado, Washington, Oregon, Alaska en de hoofdstad Washington-DC radicaal in tegen het huidige repressieve federale beleid. Ethel Nadelmann van de Canadese Drug Policy Alliance noemt dit een totale ommekeer van het beleid: “Dit zal nieuwe energie en richting geven aan de geplande bijeenkomst van de VN-Algemene Vergadering (over deze problematiek) binnen zes maanden.”
VN-Algemene Vergadering in 2016
In 2016 zal de VN over deze problematiek een bijzondere conferentie houden (de UN General Assembly Special Session – UNGASS). Dit is een gevolg van een resolutie die door Mexico werd ingediend op de VN-Algemene Vergadering van november 2012.
Mexico wordt reeds jaren zeer zwaar getroffen door drugscriminaliteit en heeft steun gevonden voor een andere aanpak in de meeste Latijns-Amerikaanse landen, zoals Colombia, dat eveneens zwaar lijdt onder de huidige criminele aanpak van drugsgebruik.
Op de top van de Organisatie van Amerikaanse Staten van april 2012 hadden alle Amerikaanse Staten, op de VS en Canada na, reeds een resolutie gestemd voor een andere aanpak van de drugsproblematiek. Stephen Harper was toen nog eerste minister van Canada.
Bronnen:
- After Upset Election, Canada’s New Leader Wants to Legalize Marijuana
- New Canadian Prime Minster Plans to Legalize Marijuana
- Vote Compass: Majority of Canadians support softer marijuana laws
- Organisatie Amerikaanse Staten: zware afgang voor VS