Op 8 september 2021 verplichtte het Europese Hof van Justitie de Europese Commissie (EC) een Europese petitie te aanvaarden die pleit voor een einde van de EU-handel met de illegale koloniale nederzettingen in de Palestijnse bezette gebieden. De EC had die petitie eerst geweigerd met de uitvlucht dat ze niet bevoegd zou zijn. “De EC wordt nu verplicht haar verantwoordelijkheid te nemen, die ze zo lang heeft ontweken”.
De organisatie #StopSettlements – Time to Act is Now nam in juli 2019 het initiatief voor een petitie aan de Europese Commissie. De centrale eis is dat de EC Europese wetgeving zou opstellen die handel verbiedt tussen de EU en de illegale koloniale nederzettingen in bezet Palestina. De EC had de petitie echter geweigerd omdat het onderwerp volgens haar buiten haar bevoegdheden zou vallen.
Het EU-Verdrag van Lissabon voerde in 2007 voor het eerst de mogelijkheid tot petities door Europese burgers in. Het Europees burgerinitiatief (European Citizens Initiative ECI) moet verplicht door de EC worden aanvaard van zodra 1 miljoen EU-burgers uit minimum 7 EU-lidstaten de tekst van de ECI-petitie hebben ondertekend. Verder zijn ook minima vereist in elk van de 7 betrokken staten.
Sinds 2007 is ‘het ontbreken van bevoegdheid’ de meest gebruikte uitvlucht geworden voor de EC die alle middelen inzet om petities zoveel mogelijk te ontmoedigen. De mogelijkheid voor ECI-petities is er enkel gekomen onder druk van actiegroepen en sympathiserende EU-parlementsleden en politieke partijen.
De initiatiefnemers van deze petitie stapten daarom naar het EU-Hof van Justitie in Luxemburg. Met de steun van het European Legal Support Centre kregen zij gelijk van het Hof, dat zijn vonnis velde op 13 mei 2021, waarna de initiatiefnemers opnieuw de campagne voor deze petitie startten. Op 8 september 2021 zag de EC zich vervolgens verplicht de petitie officieel te registreren.
Meester Gilles Devers, advocaat van de initiatiefnemers, juicht het vonnis toe en weerlegt volledig de argumentatie van de EC dat ze niet bevoegd zou zijn om staten sancties op te leggen: “Mijn cliënten willen helemaal geen staten sanctioneren, hun enige eis is dat de EU zijn internationale verplichtingen zou eerbiedigen en ermee te stoppen de soevereine rechten te verhandelen van een bezet volk over zijn thuisland en grondstoffen.”
De beslissing van het Hof bepaalt dat het beëindigen van de handel met de illegale koloniale nederzettingen een handelsmaatregel van de EU is en geen sanctie. De EC wordt nu verplicht zijn verantwoordelijkheid te nemen, die ze zo lang heeft ontweken.
Bovendien ontkracht het vonnis de bewering van de EC dat individuele EU-lidstaten geen afzonderlijke maatregelen zouden mogen nemen tegen de handel met de illegale koloniale nederzettingen.
Tom Moerenhout, EU-woordvoerder van de ECI-petitie, wijst er op dat dit vonnis de EC verplicht op haar verleden terug te kijken: “Als de EC nu moet erkennen dat ze bevoegd is om de handel met de illegale nederzettingen stop te zetten, waarom heeft ze dan al die jaren die handel laten doorgaan? Dit was en blijft een directe verkrachting van haar verplichtingen volgens het internationaal recht.”
Verdere actie als gevolg van de petitie omvat vier elementen:
- elke EU-lidstaat kan en moet eigen initiatieven nemen om de handel met de nederzettingen illegaal te verklaren; zo zetten zij tevens de EC onder druk voor een globale EU-aanpak;
- EU-burgers kunnen de EC verder onder druk zetten door de petitie te ondertekenen;
- de leden van het Europees Parlement (EP) kunnen en moeten een actieve rol spelen; de EP-Commissie voor Internationale Handel kan de EC opdragen een algemene regelgeving op te stellen;
- de Europese Raad van Regeringsleiders kan met een eenvoudige meerderheid maatregelen nemen; voor deze materie is geen consensus van alle EU-lidstaten vereist.
Meer achtergrond bij de inhoud van deze ECI-petitie vind je hier.
Het vonnis van het EU-Hof van Justitie vind je hier.