Jij, beste volger van DeWereldMorgen.be (en van lodevanoost.be :-), zit nu voor je laptop terwijl je dit bericht leest, en daar zijn we heel blij om. Af en toe durven we je echter suggereren de laptop even dicht te klappen, een knusse zetel op te zoeken en een goed boek te lezen. Ontspannend en leerrijk. Dit waren mijn aanraders in 2021.

Ik doe het gewoon graag: boeken lezen en er over schrijven. Sinds ik voor DeWereldMorgen.be werk is het schrijven van boekrecensies zowat mijn meest aangename bedrijvigheid. Dit jaar zijn het er 31, de boeken die ik gewoon voor eigen plezier lees niet meegerekend.

Waar ik de tijd haal? Een mens heeft er gewoon geen idee van hoeveel tijd ie wint wanneer ie de tv (en de laptop!) gewoon afzet, weg van de hersendode reclame, de oppervlakkige films en reportages, praatshows, quiz-en en het steeds weer voorspelbare mainstream ‘nieuws’. En ik ga overal naartoe met de trein, altijd met een boek op zak …

Er valt nog steeds veel te ontdekken in dat medium dat nu al tientallen jaren als ‘definitief afgeschreven’ wordt weggezet. Persoonlijk kies ik nog altijd voor de papieren versie, maar dat zal mijn 60-plusser leeftijd wel zijn.

Hoewel, ik lees ook regelmatig drukproeven op mijn e-reader, want ook dat is een aangenaam privilege van de recensent: je krijgt boeken in pdf-versie en geniet zo even van het voorrecht een boek te lezen dat nog niet in de winkel ligt. Voor de recensie wel netjes de datum van officiële publicatie respecteren!

Boeken die je wakker schudden

Net voor de jaarwisseling naar 2021 bracht Kritak een geactualiseerde heruitgave uit van De moord op Lumumba van Ludo De Witte. Het werd mijn eerste recensie van het jaar 2021. Oorspronkelijk verschenen in 1999 en nog altijd even pertinent.

In de loop van 2021 verscheen van hem een tweede baksteen in de vitrine van deftig België. Moord in Burundi toont de directe verantwoordelijkheid aan van de Belgische regering voor de moord op eerste minister Louis Rwagasore, de eerste democratische regeringsleider, die de fout beging te denken dat zijn land echt onafhankelijk was geworden.

De koloniale geschiedenis kennen betekent Lucas Catherine lezen. Koloniaal België is zijn zoveelste worp over dat verleden, telkens weer put hij uit die onuitputtelijke bron. Niet alleen inhoudelijk sterk, hij is ook een geboren verteller.

Mijn tweede recensie van 2021 ging over twéé boeken tegelijk: L’ennemi de l’Intérieur en The End of Policing. Het eerste is een biografisch relaas van een Frans politieagent, het tweede een pleidooi voor de afschaffing van de politie. Provocerend? Lees en oordeel zelf.

Fictie over de niet-fictieve wereld

We geven ook ruimte aan fictie, aan literatuur. In 2021 verscheen De Kliniek, de eerste vertaling van L’Hôpital van Marrokaans schrijver Ahmed Bouanani, een pareltje van Noord-Afrikaanse literatuur.

Stilte is mijn moedertaal is het literaire meesterwerk van Sulaiman Addonia. Ook andere vluchtelingen vertelden dit jaar hun verhaal. Addonia wil echter meer, deze mens wil schrijver zijn. In Ik ben Ahmad vertelt een Belgische jongen zijn Afghaanse verhaal.

Geen vluchteling maar politiek gevangene in eigen land Turkije, is Ahmet Altan. Hij werd onder zware internationale druk vrijgelaten uit een levenslange celstraf voor beweerde deelname aan de staatsgreep tegen president Erdogan. De secretaris is het enige werk van een van de grootste hedendaagse Turkse schrijvers ooit vertaald in het Nederlands – in 2001. De secretaris in dit boek is adviseur van de Ottomaanse sultan tijdens de finale ondergang van het imperium. Wie zei daar weer dat alleen recent verschenen boeken een bespreking waard zijn? Dit is boek is zeker nog te vinden op de tweedehandsmarkt. Een aanrader.

De fluistering van de sterren, een nog onbekende verhalenbundel van de Egyptische winnaar van de Nobelprijs Literatuur (1988) Naguib Mahfouz, verscheen eveneens dit jaar.

Dit jaar ging psycholoog Paul Verhaeghe met pensioen. Sarah Vankersschaever praatte met hem en schreef Wat brengt u hier – Een gesprek met Paul Verhaeghe. Paul Verhaeghe is sinds twee jaar zelf ijverig lezer en recensent. Een aantal recensies verschenen op deze site. Je kan hem ook rechtstreeks volgen op zijn boekenblog. Ook Walter Lootens was weer een regelmatig recensent in 2021.

Een mooi kleinood in eigen uitgave is Welkom in mijn Boomgaard van huisarts Eric Boydens, die vertelt over zijn ervaring met burn-out, niet alleen in zijn dokterspraktijk, maar ook over zijn eigen ervaring met deze moderne gesel van de ratrace.

Kim De Witte vat deze waanzin samen in Ze draaien ons zot – Langer werken, Ratrace, Burn-Outs, een boek dat leest als een aanklacht voor de rechtbank. Als dit je niet woest maakt, betekent dat maar één ding: je staat aan de andere kant.

Engels, onterecht dominante wereldtaal, maar verdomd veel goede boeken

Het aanbod Engelstalige boeken is enorm, meestal hou ik het bij politieke non-fictie. Noam Chomsky komt nog regelmatig op deze site aan bod met artikels en interviews en uiteraard ook met zijn boeken. De titels zeggen genoeg: Consequences of Capitalism en Chomsky for Activists.

Zweeds journalist en klimaatactivist Andreas Malm schreef How to Blow Up a Pipeline. Best lezen voor je de titel beoordeelt.

Franse boeken worden veel te weinig vertaald. De droom van d’Alembert en andere wijsgerige geschriften van filosoof Diderot, geschreven in de 18de eeuw en nog altijd boeiend.

120 jaar na zijn overlijden verschijnen de eerste drie delen van het opus magnum De cyclus van de Rugon-Macquart van Émile Zola in een nieuwe Nederlandse vertaling.

Iets minder ver in het Franse literaire verleden is het beperkte oeuvre van Albert Cossery. De trotse bedelaars is zijn derde boek in een nieuwe Nederlandse vertaling. Een weinigschrijver, maar wàt voor een.

Vandaar naar de jonge Franse revelatie Édouard Louis. Zijn drie eerste boeken had ik al enige tijd uit voor ze vertaald werden. Zijn vierde boek verscheen dit jaar onmiddellijk in Nederlandstalige vertaling als Strijd en metamorfose van een vrouw, een zeer persoonlijke biografie over zijn moeder.

Geen Fransman maar wel zeer populair met zijn Franse vertalingen is Ismail Kadare, de grootste schrijver van zijn nog steeds onbekend vaderland Albanië. De generaal van het dode leger was zijn eerste boek, geschreven in 1963, nu terug uitgegeven. Een auteur waar ik nog meer van wil lezen.

Nog niet vertaald is Un navire français explose à Cuba, een reportage over de eerste grote terreuraanslag van de VS tegen de dan nog maar 14 maanden oude Cubaanse Revolutie.

Nog iemand een epo?

Twee miljoen Belgen leven elke week met de angst wat ze volgende week gaan eten, of ze de huur kunnen betalen, de gas, het schoolgeld. Geert Schuermans schreef de verhalen van De Achterblijvers op.

Dit boek is de eerste recensie in 2021 van de Antwerpse uitgeverij EPO. Het zal de volger van deze nieuwssite niet verbazen dat DeWereldMorgen zeer regelmatig boeken van de enige nog overblijvende – en gelukkig zeer uitstekende – progressieve Nederlandstalige uitgeverij aan bod laat komen.

Herman Loos in Homo Deliveroo en Martin Willems in Le piège Deliveroo geven de onweerlegbare bewijzen dat bestellen bij Deliveroo en gelijkaardige distributeurs neerkomt op meewerken aan sociale uitbuiting.

EPO bracht een aantal auteurs samen om een ’terugblik’ te schrijven op vandaag vanuit mei 2068 in Het Rijk der Vrijheid – Brieven uit de toekomst.

Voor mij is hét EPO-boek van 2021 Eleanor Marx – Een Leven, over de dochter van die andere Marx, door de Britse biografe Rachel Holmes.

In Zwarte Bladzijden laat redacteur Sibo Rugwiza Kanobana jonge zwarte Vlaamse auteurs een aantal boeken uit de Vlaamse literaire geschiedenis herlezen met de ogen van vandaag.

Vijay Prashad kwam in september naar België voor de presentatie van zijn Imperialisme voor Beginners (en volgende maand komt de vertaling uit van zijn boek samen met Noam Chomsky).

Met Groeten uit Spanje van Sven Tuytens ontdek je het echte Spanje. De clichés herleidt hij gevat tot hun ware dimensie. Zijn informatieve boek brengt geschiedenis en actualiteit samen. Spanje, zoveel meer dan een zonnige vakantie aan een of andere costa.

Barricadepoëzie

Dit jaar kan ik niet beter afsluiten dan met mijn suggestie voor een nieuwjaarsgeschenk. Barricadepoëzie bundelt 22 gedichten uit de Nederlandstalige literaire geschiedenis van België en Nederland, met bij elk gedicht een historische analyse en context, van 1848, het jaar van de Parijse Commune, tot vandaag.

En als toemaatje sluit ik af met een heus stripverhaal. Tijdens een vroege kerstwandeling door de Marollen ben ik op een kleine boekenwinkeltje gestoten vol zwarte fictie én non-fictie. The Black Panther Party – A Graphic Novel History werd er mijn eigendom en onderwerp van mijn laatste recensie van 2021.

Ik wens u lezers veel leesgenot in 2022.