675 miljoen euro wil de federale regering besparen op spooractiviteiten. Ook wil de regering aanwervingen door HR-Rail bevriezen en de taakverdeling tussen NMBS, Infrabel en HR Rail veranderen. Daarbovenop streeft de regering naar een overname van het volledige personeelsbeheer door NMBS en Infrabel. 

Voor het spoorpersoneel alle reden om komende week op 24, 25 en 26 november te staken, legt Pierre-Lejeune van vakbond ACOD-spoor uit. Samen met ACV-Transcom, VSOA Spoor, OVS en ASTB vormen ze een gemeenschappelijk vakbondsfront tegen deze besparingsplannen van de federale regering.

Sociale inlevering

De vakbonden zien achter de regeringsplannen geen visie voor het spoor, maar een louter neoliberale besparing, die volledig ten koste gaat van het personeel en van het bedrijf. Wat door de regering hervorming wordt genoemd, komt neer op sociale inlevering.

Willen wij een spoor voor winst of een spoor voor mensen?

“De aanval op onze sociale rechten is dermate groot dat wij de handen in elkaar hebben geslagen”, zegt Koen De Mey van ACV-Transcom. “Alleen in redelijke werkomstandigheden kunnen wij onze reizigers een degelijke dienstverlening bieden. Als wij zelf de aantrekkelijkheid van het beroep in vraag gaan stellen, is het einde zoek.”

Zo gaan de plannen van de regering om statutaire aanwervingen af te schaffen uit van een negatieve kijk op werknemers die gebaseerd is op wantrouwen. Mensen met een verzekerde tewerkstelling zouden vanuit die neoliberale visie niet efficiënt of productief zijn. 

De realiteit op de werkvloer wijst echter uit dat statutair aangeworven werknemers net wel zeer goed werk leveren, omdat zij zonder angst voor politieke druk of commerciële belangen hun taak kunnen uitvoeren. Zij garanderen de continuïteit van kennis en ervaring. Bovendien zijn statutaire werknemers zeer loyaal. “Het spoorwegpersoneel is trots om een essentiële schakel te zijn in een dienst die dit land draaiende houdt”, aldus het vakbondsfront.

Slechtere dienstverlening

Joachim Permentier weerlegt als woordvoerder van OVS de mythe dat liberalisering garant zou staan voor een betere dienstverlening aan de reizigers. In een geliberaliseerde markt gaat winst voor op kwaliteit van dienstverlening. 

De concrete gevolgen zijn bekend: het minimale personeelsbestand leidt tot vertragingen of afschaffingen van treinen en de besparingen op onderhoud van treinen en stations leidt eveneens tot slechtere dienstverlening. Het overblijvende personeel raakt overwerkt wat de vicieuze neerwaartse cirkel nog versterkt.

“Dit gemeenschappelijk vakbondsfront toont hoe diep de malaise zit bij het spoorpersoneel”, stelt Tony Fonteyne van ACOD-Spoor. “Neem de geplande pensioenhervorming naar 67 jaar, dat is voor de vele zware beroepen bij het spoor niet vol te houden. Wil je de veiligheid van de reiziger garanderen, dan heb je superwakkere mensen nodig die fit en uitgerust aan hun taak beginnen. Iedere dag opstaan om drie uur ’s morgens, dat ziet een 66-jarige niet meer zitten. Ik trouwens ook niet.”

Doorwerken voor zware beroepen tot 67 jaar is niet OK!

Tiffany Deruiter van ASTB is al zestien jaar treinbestuurder: “Wij staan paraat op elk moment van de dag. We beginnen om drie uur ’s morgens of werken door tot 2 uur ‘s nachts. Ik merk dat veel collega’s met de jaren slaapproblemen krijgen of andere fysieke klachten.” 

“Daarnaast zijn er bij het spoor nog veel andere zware jobs in ploegendienst (drie keer acht uur), zoals die van spoorarbeiders. Ik vind het belangrijk dat wij samenkomen voor de zware beroepen, want voor hen is werken tot 67 jaar niet OK!”

Die druk op personeel uit zich ook in nieuwe ogenschijnlijk kleine maatregelen. Zo legt de NMBS haar personeel een regel op die in de privésector volledig verboden is. Wie bij het spoor deeltijds werkt, krijgt slechts proportioneel rouwverlof. Ook kan je bij de NMBS geen kredieturen krijgen voor opleidingen.

Maandenlange onderhandelingen

Tientallen maanden hebben de vakbonden met de regering onderhandeld: vruchteloos. Telkens ondervonden ze de onwil van de regering om naar een sociale dialoog te streven. Stakingen zijn altijd een laatste drukkingsmiddel geweest wanneer onderhandelingen faalden. Dat is nu meer dan ooit het geval. De regering wil eigenhandig optreden door het sociaal overleg naast zich neer te leggen.

Als de regering niet bereid is tot overleg, zijn wij wel genoodzaakt te staken

“De zeer zware maatregelen die de regering van plan is, vragen om zware acties en dat is de reden waarom dit historisch front van de vijf spoorvakbonden drie dagen het werk neerlegt”, zegt Peter Cools van VSOA-Spoor.

“Als wij vaststellen dat deze regering niet bereid is tot overleg, zijn wij wel genoodzaakt te staken. Dit is het resultaat van jarenlange vergeefse onderhandelingen. Dit gaat over de afbraak van het spoor.” De spoorvakbonden wijzen er op dat wat met het spoor gebeurt een voorbode is van de plannen die de regering heeft voor alle andere sectoren van de economie, de openbare diensten en de privésector.

Voortrekkersrol

Hoe groot de impact zal zijn van deze staking door alle spoorvakbonden samen valt nog af te wachten. De wet verplicht de NMBS tot een minimale dienstverlening tijdens sociale protesten. Dit is een systeem dat mét akkoord van de vakbonden altijd al heeft bestaan in de zorgsector en bij de hulpdiensten brandweer en politie. Voor het spoor werd dat tegen de vakbonden in door vorige federale regeringen opgelegd.

Een eeuw geleden waren de spoorvakbonden samen met de collega’s van de mijnwerkersvakbonden de voortrekkers voor de sociale rechten die voor en na de Tweede Wereldoorlog werden bekomen voor iedereen: de achturenwerkdag, de vijfdagenwerkweek, pensioen, ziekteverzekering, jaarlijkse vakantie, betere werkomstandigheden. Nu nemen de spoorvakbonden die voortrekkersrol dus terug op.