De bestuursmeerderheid van Vlaams Belang met de lokale partij STIP+ in het West-Vlaamse Izegem sluit het museum Eperon d’Or. Die beslissing stuit op groot verzet van het lokale gemeenschapsleven. Vlaams historisch erfgoed is blijkbaar niet Belang-rijk voor het Vlaams Belang.
De recente beslissing van de bestuursmeerderheid van de lokale partij STIP+ met het Vlaams Belang om de werking van het museum Eperon d’Or stop te zetten, slaat lokaal in als een bom. Het verzet groeit met open brieven aan het gemeentebestuur, een petitie en een betoging op 11 oktober (info onderaan dit artikel).
Schepen van Cultuur Sam Weyts (Vlaams Belang) verantwoordt de beslissing als een louter financiële keuze die volgens hem “gemaakt moest worden”. Hij benadrukt dat de beslissing unaniem wordt gedragen door de bestuursmeerderheid.
Deze beslissing valt op een ijskoude steen bij het lokale verenigingsleven, dat zich voor de werking van het museum verenigt in de organisatie Erfgoedgemeenschap. Daarin komt de Gidsenkring samen met de Machinevrienden, de Stoomvrienden, Heemkring Ten Mandere, Museumvrijwilligers en Vrienden van de Izegemse Musea. Deze verenigingen tellen samen ongeveer 680 leden.
Schoenmakers aan het werk. Foto Archief Eperon d’Or
Het museum zelf stelt zeven mensen tewerk die volgens dit besparingsplan ontslagen worden. De werknemers van het museum wijzen erop dat het museum in 2024 zijn hoogste aantal bezoekers ooit heeft ontvangen.
Samen overhandigden vrijwilligers en personeel op maandag 22 september een open brief aan schepen Sam Weyts. Hilde Colpaert, voormalig conservator van het museum en nog altijd vrijwilliger in de werking, nam het woord en duidde het belang van het museum voor de stad Izegem:
“Dit is een eerste actie, want bij deze beslissing kunnen we ons niet neerleggen. We starten ook een petitie, op 11 oktober houden we een optocht en mogelijk dienen alle stadsgidsen hun ontslag in.”
Borstels in alle maten en kleuren. Foto Museum Eperon d’Or
“We staan op een hoogtepunt en willen niet meer terug naar de periode van vroeger. Er zijn zoveel mensen betrokken bij Eperon d’Or, zij houden het museum levend. En een collectie gewoon daar laten staan tussen kasten met boeken, betekent het einde.”
Eperon d’Or, zoveel meer dan een lokaal museum
Ooit was Izegem en de regio errond overal bekend voor zijn schoenen- en borstelmakerij. Het Izegemse museum Eperon d’Or is veel meer dan een collectie historische artefacten uit die periode. Eerst en vooral is het gebouw waarin het museum gevestigd is, zelf historisch industrieel erfgoed. Het is een parel van art-deco-architectuur uit de jaren 1930.
Het museumgebouw is de oude fabriek van het in 1863 opgerichte schoenbedrijf Chaussures Eperon d’Or (ooit erkend hofleverancier), dat volgens de gebruiken van die tijd een Franstalige naam had.
Voor en na renovatie. Foto voor: Foroa/CC BY-SA 2:5 – Foto na: Supereggman/CC BY-SA 4:0
Het museum huisvest een unieke collectie stoommachines, een grote hoeveelheid foto’s, een documentatiecentrum en een zeer mooie collectie schoenen en borstels. Lokale vrijwillige gidsen begeleiden in samenwerking met de zeven vaste medewerkers van het museum de vele bezoekers langs de tentoonstellingen.
Een steeds verder evoluerende Eregalerij brengt eerbetoon aan de mensen die de schoen- en borstelmakerij groot hebben gemaakt met hun harde werk. De galerij is een interactieve verzameling van foto’s, anekdotes, beeld- en geluidsfragmenten die nog steeds wordt aangevuld met materiaal dat mensen aanbrengen.
Tentoonstelling van hedendaagse schoenontwerpers. Foto: Museum Eperon d’Or
De schoenen- en borstelindustrie rond Izegem creëerde werkgelegenheid in een verarmde streek. Rond de fabrieken ontstond een actief verenigingsleven, met danszalen en cafeetjes. Er werd gezongen in koren en toneel gespeeld. Elke politieke stroming had zijn verenigingen en strijdpunten. Hun militanten kwamen op straat voor betere werkvoorwaarden. Ook dat verhaal brengt het museum Eperon d’Or.
Het museum organiseert ook thematische tentoonstellingen. In 2024 was er een tijdelijke tentoonstelling rond sneakercultuur. In 2025 ligt de nadruk op hedendaagse Belgische schoenontwerpers, waarvan creaties worden tentoongesteld.
Huwelijksfoto in de art-deco-gangen van het museum. Foto: Museum Eperon d’Or
Het museum is tevens een geliefkoosde trekpleister voor fotoshoots bij doopfeesten, huwelijken of verjaardagen. Bovendien is het museum een uitzonderlijk aantrekkelijke toeristische trekpleister voor bezoekers van ver buiten Izegem, in een regio die op toeristisch vlak al zo weinig te bieden heeft.
Naast het museum Eperon d’Or staat ook het museum voor Stoom en Stroom met als pronkstuk de oudste Belgische nog draaiende stoommachine van 110 ton. Die zelfgemaakte elektriciteit verzekerde in het verleden de financiële welvaart van de stad.
Vlaams erfgoed niet belangrijk voor Vlaams Belang, verzet groeit
Volgens het nieuwe gemeentebestuur van STIP+ en Vlaams Belang sinds de gemeenteraadsverkiezingen van oktober 2024, is dit museum geen gemeentelijke financiële ondersteuning meer waard.
Vlaams Belang is botweg anticultuur, ook als die cultuur ons Vlaanderen beter doet begrijpen en waarderen
Voor beide partijen moet het museum dicht op 1 januari 2026. Zelf gebruikt de bestuurscoalitie het woord ‘sluiting’ niet, ze heeft het over ‘een nieuwe bestemming’, waar geen enkele toelichting bij wordt gegeven.
De grootste stoommachine van België staat in Izegem. Foto Museum Eperon d’Or
Floris Bernard, auteur van Lees dit boek niet! Een geschiedenis van verboden boeken zegt daarover in een Brief van de dag in De Standaard van 21 september: “De sluiting van het museum maakt pijnlijk duidelijk waar het Vlaams Belang in wezen om te doen is. Nee, zelfs niet eens om de Vlaamse cultuur en geschiedenis. Vlaams Belang is botweg anticultuur, ook als die cultuur ons Vlaanderen beter doet begrijpen en waarderen. Alle naïviteit mag overboord: met Vlaams Belang lokaal aan de knoppen, stevenen we vooral af op een schraler Vlaanderen.”
Voormalig schepen van Financiën Tom Verbeke (N-VA) tijdens de twee vorige legislaturen, neemt ontslag uit de gemeenteraad. Voor hem is de sluiting van het museum de druppel te veel voor een probleem dat veel dieper zit. “Voor mij is dit een omgeving waarin ik politiek niet kan functioneren.”
Het verzet organiseert zich
De organisaties Vlaams Museumoverleg XL, Overleg Cultureel Erfgoed (OCE), International Council of Museums Belgium Flanders (ICOM), MuseumPassMusées en Faro-Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed hebben een open brief ‘Museum Eperon d’Or moet blijven’ gericht aan het gemeentebestuur van Izegem.
Drie Vlaamse en twee Belgische cultuurorganisaties steunen de strijd voor het behoud van het Museum Eperon d’Or
Die open brief eindigt met een oproep tot dialoog: “Het is duidelijk dat zich een zeer groot probleem stelt wanneer een erkend museum met één pennentrek wordt gesloten en ontmanteld. We vragen dan ook met aandrang dat het bestuur van de stad Izegem niet alleen terugkomt op zijn beslissing, maar ook de dialoog opnieuw aangaat met het beleidsteam, het museumpersoneel én de museumgemeenschap in ons land. We vragen dat het opteert voor de weg van het gezond verstand, van het juridisch kader en van de democratische waarden.”
Met hun verzet tegen deze beslissing tonen de gemeenschapsorganisaties van Izegem dat deze kwestie het lokale niveau overstijgt. Wanneer één gemeente Vlaams erkend historisch erfgoed wil verkwanselen moet heel Vlaanderen de lokale gemeenschap van Izegem steunen in zijn strijd voor het onverminderde behoud van het museum Eperon d’Or.
Iedereen in Vlaanderen en daarbuiten die begaan is met dit historisch erfgoed kan de petitie Red Eperon d’Or ondertekenen via deze weblink. Op 11 oktober organiseren de actievoerders in Izegem een betoging voor het behoud van het museum.