De snelheid waarmee internationale media het resultaat van de verkiezingen in Ecuador goedkeuren hoeft niet te verbazen. Als een schijntje van wat het voorbije jaar gebeurde zich in Venezuela had voorgedaan zouden ze over elkaar vallen om dit resultaat te verwerpen. De ‘juiste’ kandidaat won, dus hoeft kritische analyse niet.

Volgens de eerste berichten heeft Daniel Noboa de tweede ronde van de presidentsverkiezingen in Ecuador gewonnen met 55,70% van de stemmen. Tegenkandidate Luisa González behaalde 44,30%.  Op basis van de telling van 97,63% van de stemmen is een verschil van 11,4 procent duidelijk.

Een duidelijke overwinnaar

De resultaten van de eerste ronde zagen er nochtans veelbelovend uit voor González. Zij behaalde net als zetelend president Noboa 44% van de stemmen in de eerste ronde.  De opiniepeilingen gaven haar voor de tweede ronde een ruime voorsprong.

Voor de grote media als BBC en persagentschap AP is het oordeel één dag later reeds geveld. Deze verkiezingen hebben een duidelijke overwinnaar. Noboa kan werk maken van zijn grootste belofte: een einde aan de moordende geweldspiraal die het land teistert, met als voornaamste oorzaak de drugshandel.

In hoeverre deze verkiezingen fair en transparant zijn verlopen is nog niet uitgemaakt. Er zijn in ieder geval heel wat dingen gebeurd in de weken, maanden en jaren voor de verkiezingsdag die een kritische analyse verdienen.

Wat voorafging

In de zestien maanden voor deze verkiezingen werd door onderzoeksrechter Diana Salazar de onderzoekspiste verdedigd dat de moord in augustus 2023 op presidentskandidaat Fernando Villavicencio bij de vorige presidentsverkiezingen door personen was gepleegd die banden zouden hebben met de partij van voormalig president Rafael Correa (2007-2017).

Correa leeft voor het ogenblik in ballingschap in België, waar hij politiek asiel heeft gekregen. In Ecuador wordt hij vervolgd voor beweerde misdrijven waar geen enkel fysiek bewijs voor bestaat.

Zijn partij wordt nu geleid door tegenkandidate Luisa González. Die zogenaamde betrokkenheid van haar partij bij die moord werd door de grote commerciële media van de oligarchie ingezet. Met haar als president zou het geweld terug toenemen, zo ging de redenering.

Veronica Sarauz, de weduwe van Villavicencio, heeft op 9 april 2025 in een videoboodschap verklaard dat zij onder druk werd gezet door de onderzoeksrechter om te verklaren dat ook zij meent dat Rafael Correa de verantwoordelijke dader achter de moord op haar man zou zijn.

Die boodschap werd door de Ecuadoraanse media verzwegen. Net zomin werd er enige aandacht gegeven aan bewijzen dat de moord was gepland en gepleegd door de drugsbende Los Lobos (de wolven).

Uit onderzoek door Drop Site News en Intercept Brasil blijkt dat onderzoeksrechter Diana Salazar jarenlang meerdere met Correa gelieerde politici liet vervolgen voor het minste vermoeden van enig mogelijk misdrijf, terwijl ze systematisch weigerde onderzoeken te starten tegen rechtse politici die verdacht werden van corruptie en banden met de drugsmaffia.

Bovendien werd president Noboa zelf verdacht van betrokkenheid bij de drugsmaffia in Ecuador in 2020, toen hij nog een concurrent was voor Guillermo Lasso, die in 2021 verkozen raakte als president. Lasso werd tijdens zijn mandaat eveneens verdacht van corruptie en banden met de maffia.

Rechtse outsider wint in 2023

Om afzetting en vervolging te vermijden nam hij ontslag. Hij schreef vervroegde verkiezingen uit in 2023. Dit verraste de traditionele politieke krachten. Die verkiezingen werden vervolgens verrassend gewonnen door outsider Daniel Noboa.

Noboa mocht de nog overblijvende 16 maanden van Lasso’s mandaat uitzitten tot de volgende verkiezingen, die nu recent plaatsvonden. Tijdens dit korte mandaat als president maakte Noboa werk van zijn beloofde strijd tegen de drugsmaffia.

Hij bleek vooral een moordende oorlog te voeren tegen kleine dealers en gebruikers in de armere wijken. De grote maffiabazen en rijke gebruikers bleven ongedeerd. Zijn beleid is een klassiek voorbeeld van het gebruik van de drugsproblematiek als excuus om een harde sociale repressie te voeren.

Noboa stelt dat hij nu in 2025 opnieuw heeft gewonnen dankzij zijn harde aanpak van het geweld. Tegenkandidate González behaalde echter haar beste resultaten in de westelijke kustprovincies die het hardst door dit geweld geteisterd worden.

Noboa gebruikte voor zijn repressieve aanpak methodes die door het Grondwettelijk Hof werden afgekeurd, zoals onbeperkt recht tot huiszoekingen en inbeslagnames door de politie, verhoren zonder advocaat, gevangenhouding zonder vorm van aanklacht. Hij legde die vonnissen met presidentiële decreten naast zich neer.

Een week voor de verkiezingen van 13 april kondigde hij de noodtoestand af in de zeven provincies waar González haar beste resultaten had behaald. Dat gaf de politie daar ruime bevoegdheden om zonder voorafgaand bevel stembureaus te sluiten ‘om fraude te voorkomen’.

Of de verkiezingen in deze zeven provincies onder de noodtoestand fair en transparant zijn verlopen kan niet uitgemaakt worden. Noboa is niet van plan daar onderzoek over toe te laten.

Drugsprobleem is een gevolg, geen oorzaak

Bij dit alles is nog niet gezegd waarom precies Ecuador de voorbije acht jaar is geëvolueerd van een van de in Latijns-Amerika minst door drugsgerelateerd geweld geteisterde landen naar exact het omgekeerde.

De oorzaken zijn niet ver te zoeken: economische wanhoop zonder uitzicht op enige beterschap drijft mensen in de enige alternatieven die beschikbaar zijn. Het was ooit anders tot 2017.

Rafael Correa was er in tien jaar tijd in geslaagd van Ecuador een economisch succes te maken met de beste groeicijfers van het continent. In 2017 had het land zijn buitenlandse schuld weggewerkt én sociale welvaart gecreëerd die hem tot de meest populaire Latijns-Amerikaanse president van het ogenblik maakte. Ecuador had geen enkele verplichting meer bij het IMF en de Wereldbank.

Bovendien sloot hij de militaire basis van de VS in het land. De VS betaalden daar geen enkele huur voor en had volledige immuniteit voor hun optredens in het land. De VS waren meermaals betrokken bij staatsgrepen en electorale inmenging in het land. Correa maakte daar een eind aan.

De ommekeer sinds Lenin Moreno

Zijn opvolger Lenin Moreno was verkozen in 2017. Hij haalde een ruime meerderheid met de ruime steun van Correa. Nauwelijks enkele maanden later maakt Moreno echter een volledige ommezwaai en zadelde het land terug op met een enorme buitenlandse schuld. Hij beëindigde zijn enig mandaat met de laagste populariteitsscore ooit voor een zetelend president.

De rechtse oligarchie zet sindsdien alle middelen in om een terugkeer van het sociale beleid van Correa te verhinderen. Daarvoor heeft ze de steun van alle grote media én van de VS.

Buitenlandse media hebben hun conclusie al. Wat voorafgaat aan verkiezingen is irrelevant (tenzij het over landen gaat die niet op een goed blaadje staan bij het ‘vrije’ Westen). González is een slechte verliezer, zo eenvoudig is dat.

Noboa wil doorgaan met zijn harde aanpak van de drugsproblematiek en weigert enig verband met de sociaaleconomische situatie van de bevolking te erkennen. Hij wil de grondwet van Correa wijzigen die het stationeren van buitenlandse troepen op Ecuadoraans grondgebied verbiedt.

Buitenlandse troepen – waarmee uitsluitend VS-troepen worden bedoeld – zouden immers kunnen meewerken aan de strijd tegen de drugshandel. Met dit argument verantwoorden de VS al tientallen jaren hun militaire aanwezigheid in Latijns-Amerika. De drugsproblematiek is ondertussen alleen maar erger geworden.

De maffia duldt geen concurrentie

Uit onafhankelijk onderzoek door Ecuadoraans journalist Andrés Duran blijkt dat de harde aanpak van Noboa nogal selectief is. Hij pakt de kleinere bendes aan, de lokale dealers, maar laat de grote smokkelaars vrij via de open zeef van de zeehaven van Guayaquil.

De Mexicaanse drugskartels Sinaloa en Cártel de Jalisco Nueva Generación werken nauw samen met Europese kartels. Zij worden ongemoeid gelaten door Noboa, die via zijn bedrijven de handel via de haven van Guayaquil controleert.

Dat staatsleiders hard optreden tegen drugsbendes en tegelijk andere drugsbendes vrij laten opereren is niet uitzonderlijk. De maffia duldt nu eenmaal geen concurrentie.

Het bedrijf Noboa Trading werkt samen met Inmobiliaria Zeus en de Panamese Lanfranco Holding. Ze werden in het buitenland meermaals betrapt op cocaïnesmokkel, onder andere naar Italië en Kroatië. Dat gebeurde met bananencontainers, nog een handel waar Noboa een groot aandeel in heeft.

Tijdens een verkiezingsdebat met González verklaarde Noboa dat hij niets met het bedrijf dat zijn naam draagt te maken heeft. Dat wordt volgens hem slechts bestuurd door ‘familieleden’. Noboa en zijn broer bezitten 51% van het Panamese Lanfranco Holding. Noboa wordt er tevens van verdacht met allerlei constructies meer dan 98 miljoen dollar fiscale fraude te hebben gepleegd tegen de staat die hij leidt.

De drugsproblematiek is een direct gevolg van het neoliberale economische beleid van de voorbije acht jaar in Ecuador. Noboa voert een harde repressie tegen een fenomeen dat een gevolg is van het economisch systeem dat hij aan de bevolking oplegt.

In de Ecuadoraanse media hoort de bevolking slechts één klok. Toch haalde tegenkandidate González nog 44%.