Spaanse boerinnen laten zich horen: “Ook wij hebben een stem in de landbouw”

Schapen grazen tussen de olijfboomgaarden (foto Lise Bruffaerts)

FacebooktwitterFacebooktwitter

“Het EU-landbouwbeleid is volledig op maat van de agro-bedrijven. Zij maken de kleinschalige landbouw kapot”. Aan het woord is Lise Bruffaerts, schapenkweekster in de Spaanse regio Andalucía. Zij is actief in ‘Ganaderas en Red’, een nieuwe organisatie die Spaanse boerinnen een eigen stem geeft in de strijd voor een andere landbouw. DeWereldmorgen.be sprak met haar.

In 2003 kwam de 18-jarige Lise Bruffaerts met haar ouders in de omgeving van de Spaanse stad Ronda wonen. Op het centrale plateau van Andalucía begonnen zij daar een bed-and-breakfast in een oud landelijk schoolgebouwtje. Vijftien jaar later is Lise – ‘Lisa’ voor de Spanjaarden – voltijds boerin. Samen met haar partner Jesus (zeg ‘chesoes’) en twee tienerkinderen Luca en Maya hebben zij sinds zeven jaar in de vallei Ronda La Vieja een schapenkwekerij.

Lise met haar hond Chula, een kruising van Spaanse mastín en Engelse collie. Ze krijgen gezelschap van Plata, een Spaanse waterhond (foto Lise Bruffaerts)

We ontmoeten elkaar op haar boerderij op een zonnige middag terwijl de schapen verderop grazen. Naast het terrasje waar we gaan zitten klatert het water van de bron voorbij. Lisa vertelt met enthousiasme over haar werk: “Naar Spaanse normen hebben wij een kleine boerderij. We hebben ongeveer 250 schapen waarvan we de lammetjes verkopen voor vleesproductie. Onze opkoper levert aan grote distributeurs. Hoewel wij biologisch kweken worden we niet erkend voor de kwaliteit die we leveren. De erkenningsnormen van de EU zijn voor ons veel te omslachtig. De laatste jaren wordt het ook steeds moeilijker om uit ons werk een degelijk loon te verdienen.”

Sinds 2017 is zij actief in de nieuwe organisatie Ganaderas en Red1, kortweg GER. “Alles is begonnen met de deelname van een paar boerinnen aan een grote nationale bijeenkomst van herders en veekwekers in 2015. Daar stelden zij vast dat er nauwelijks vrouwen aan deelnamen en dat we daar niet werden gehoord. Wij boerinnen dragen nochtans evenveel bij aan de Spaanse landbouw en veeteelt.”

De avond valt over Andalucía (foto Lise Bruffaerts)

“Vijf vrouwen die daar toen aanwezig waren bleven contact houden met elkaar, begonnen elkaar te bellen en via de sociale media over hun problemen als boerin en veekweekster te praten. Die vijf werden er 20. Zo ben ik er in 2017 ook bij betrokken geraakt.”

De GER kregen hulp van de organisatie Entre Tantos, een platform dat kleinschalige, extensieve veelteelt ondersteunt. “Een groot probleem voor mensen actief in de landbouw en veeteelt is dat we elkaar zelden kunnen treffen. We zijn elke dag bezig met ons werk, van ’s morgens tot ’s avonds. Vrije weekends of feestdagen hebben wij niet. Voor elke dag weg van de boerderij moeten wij vervangers vinden. Dat is helemaal niet evident.”

“Ik dacht toen ik hier als schapenkweekster begon dat ik met mijn ideeën en kritiek op de gang van zaken helemaal alleen stond. De GER heeft dat veranderd. Ondertussen zijn we al met 130 vrouwen, boerinnen van over heel Spanje, niet alleen schapenkweeksters, die één keer per jaar samenkomen. We blikken dan samen terug op het voorbije jaar en wisselen van gedachten over de toekomst. Van bij het begin hebben we bewust gekozen voor een vlakke, horizontale structuur zonder hiërarchie.”

Samen op de foto, tijdens de bijeenkomst van 21-23 september in Reinosa, Cantabria. Lisa staat derde rechts op de middenrij
Samen op de foto, tijdens de bijeenkomst van 21-23 september in Reinosa, Cantabria. Lisa staat derde rechts op de middenrij (foto GER)

“Zo krijgt onze strijd een ruimere dimensie. We wisselen ervaringen uit met elkaar. De druk op ons werk neemt immers altijd maar toe. De regels van het gemeenschappelijke landbouwbeleid (PAC) van de EU worden altijd maar strenger. Deze regels zijn volledig op maat geschreven van de grote agro-bedrijven. Die hebben daar geen enkele moeite mee. Zo worden wij altijd maar verder weg geconcurreerd. De Europese subsidies zijn al niet erg hoog en ze verminderen altijd maar”.

“Collega’s in andere regio’s lijden bijvoorbeeld verlies door wolven of beren. Die dieren worden beschermd, maar de schadeloosstelling die wij krijgen is veel minder dan de normale opbrengst die we anders zouden hebben. Er zijn ook kweeksters van bepaalde koeienrassen onder onze leden. Die werken met directe verkoop aan de mensen. Dan gaat de opbrengst naar henzelf, niet naar de distributeurs en de groothandel. Daar willen we uit leren. Wij hier moeten nog steeds verkopen via tussenhandelaars.”

“Wij betalen de reiskosten voor onze nationale bijeenkomsten zelf. We krijgen sinds kort wel wat steun van Entre Tantos. De rest van het jaar communiceren wij via de sociale media. We verzamelen ook wat geld door kalenders en t-shirts te verkopen.

“Ons werk met de GER werd reeds twee maal erkend met een symbolische prijs, een prijs voor innovatief werk van het Ministerie van Landbouw en een prijs van de regio Zamora2 die vrouwelijk talent wil promoten. Andere feministische organisaties nodigen ons uit om te komen spreken”

Lise sprak namens de GER in Málaga
Lise sprak namens de GER in Málaga (GER)

“Zelf ben ik recent gaan spreken over onze problemen en onze ideeën voor een samenkomst van ecofeministen in Málaga. Ik ondervind een grote behoefte aan kennis en informatie bij deze mensen over wat wij doen en wat onze ideeën zijn.

“Er is nog veel onwetendheid over ons werk, zowel over wat het betekent om boerin te zijn als over de problemen die we ondervinden om een leefbaar inkomen te verdienen. Mensen hebben nog te dikwijls een romantisch idee van het leven op het platteland. Bovendien onderschat men het belang en de waarde van de kennis die wij hebben. Onder onze leden zitten zowel traditionele boerinnen als mensen met een universitaire opleiding die hebben beslist terug naar de extensieve veeteelt te gaan.”

“Wij zijn een echt alternatief voor de intensieve industriële landbouw en veeteelt. Daar wil men kwantiteit, geen kwaliteit, en winst, veel winst. Bij hen gaat het alleen daarover. Wij werken daarentegen vanuit een maatschappelijke overtuiging voor een waardig inkomen en willen gezond en betaalbaar voedsel produceren.”

Op een hete dag is fris bronwater welkom
Op een hete dag is fris bronwater welkom (foto Lise Bruffaerts)

“Elk jaar krijgen wij veterinaire controle. Van de schapen worden bloedstalen genomen die dan bepalen hoe gezond de dieren zijn. Wij ondervinden dikwijls schade van ‘valse positieven’. Schapen waarvan men na bloedanalyse vermoedt dat ze een gevaarlijke ziekte zouden kunnen hebben worden geslacht. Na grondige analyse blijkt dan bijna steeds dat ze toch gezond zijn. We worden daar wel voor vergoed, maar veel te weinig. Voor grote bedrijven is dat geen probleem. Voor ons juist wel.”

“Bepaalde ziektes worden ook verspreid door vossen, marters en wilde varkens. Die drinken van hetzelfde drinkwater of gaan op dezelfde plaatsen eten en verspreiden zo ziektes zonder dat we daar voor vergoed worden. We lijden verlies omdat ze soms ook jongere lammeren opeten. Op vele boerderijen gebruiken ze daarom de Spaanse hondensoort Mastín (Spanish Mastiff, mâtin espagnol). Die beschermt de kuddes tegen aanvallen. Sommige Ganaderas hebben wel vijf, zes of meer van die honden. We begrijpen dat men de natuur wil beschermen, maar wij zijn daar toch ook een deel van met onze kleinschalige extensieve schapenteelt.”

Uitwisseling van ervaringen (foto GER)

“Wij zien onze strijd ook als een onderdeel van de algemene strijd voor gelijke vrouwenrechten. Op dat vlak is het in Spanje nog droevig gesteld. Vrouwen worden hier nog steeds niet voor vol aanzien. Santiago Abascal, leider van de extreem-rechtse partij VOX, die hier op 2 december bij de regionale verkiezingen in Andalucía tien procent heeft behaald is een voormalig rechter. Die geeft bij echtscheidingen altijd voorrang aan de rechten van de man. Hij komt er openlijk voor uit dat vrouwen volgens hem terug bij de haard horen.” (Op 5 december heeft een rechtbank in Pamplona in beroep een groep mannen,  die zich La Manada – de wolfsroedel noemden, vrijgesproken van groepsverkrachting, ze kregen slechts een lichtere straf voor ‘seksueel misbruik’).

Angelines kweekt koeien in Cantabria. Op 25 januari 2018 was ze namens de GER in het Europees Parlement om haar mening te geven over het gemeenschappelijk landbouwbeleid van de EU (GER)

“Wat wij willen is vrouwen in de landbouw uit hun isolement halen. Ik ben zelf schaapherder met mijn partner, maar er zijn ook veel herderinnen die met hun kuddes rondtrekken, de ’trashumancia’. Met de GER willen wij ook contacten leggen met boerinnen in andere landen, dus niet alleen in Spanje zelf.”

“Het is een klein begin, maar we merken dat we aangroeien. Sinds ik me hier bij heb geëngageerd voel ik me meer verbonden met mijn medeboerinnen in heel het land.”

De GER zijn reeds bereikbaar op FacebookTwitter en Instagram. Voor het ogenblik werken ze aan een website (zie Ganaderas en Red lanzará una web para favorecer la venta directa y la visibilidad).

1  Ganaderas en Red = Veekweeksters op het net (ganado: vee, red = internet)

2  Zamora in het noordwesten van Spanje is een autonome regio zoals Andalucía

Het strijdlied van de Ganaderas en Red: Despacito – Mujeres al viento (stap voor stap – vrouwen in de wind – met Engelse ondertitels):

Libres al fin (eindelijk vrij):

Artikel oorspronkelijk verschenen in DeWereldMorgen.be.