Jeffrey Sachs sprak uitgebreid met DeWereldMorgen. “De EU moet terug voor vrede en welvaart staan”, stelt hij. Hij spreekt ook over de OVSE als mogelijke civiele vredesorganisatie en ziet de lessen die we kunnen leren uit modellen als Zuid-Tirol in Italië en de Duitse gemeenschap in België als oplossing voor Oekraïne en Palestina.

Dit is een wat ingekorte samenvatting van ons gesprek. Het volledige interview kan je volgen in de YouTube-video hier verder in het artikel.

Professor, ik zit hier 6 kilometer van het NAVO-hoofdkwartier en 4 kilometer van het EU-hoofdkwartier. In je recente lezing in het Europees Parlement benadrukte je het nefaste gevolg van de gelijkschakeling tussen de EU en de NAVO, die al 20 jaar aan de gang is. Kan je daar wat meer over vertellen?

(Zie hier zijn toespraak: Explosieve toespraak van Jeffrey Sachs in het Europees Parlement)

“Ik ben geen fan van de NAVO. Het is nu een agressieve militaire alliantie van de VS. De organisatie was ooit bedoeld om zich te verdedigen tegen een Sovjetinvasie. De NAVO werd irrelevant met het einde van de Sovjet-Unie en de ontmanteling van het Warschaupact in 1990.”

“De NAVO moest al in 1990 ontbonden worden”

“De NAVO had dus in 1990 ontbonden moeten worden. In plaats daarvan gebruikte de VS het vanaf dan als zijn geopolitieke arm, niet alleen om Europa te domineren, ook om naar het oosten uit te breiden tot aan de grens met Rusland.”

“De oorlog in Oekraïne is een gevolg van deze agressie door het pushen van Amerikaanse militaire samenwerking, wapens en raketten in Oekraïne en Georgië tegen Ruslands zeer duidelijk uitgesproken en zeer redelijke rode lijnen in.”

Interview met professor Sachs (23:35, Nederlandstalige ondertitels):

00:00   Inleiding

01:16   De NAVO moet worden ontbonden

09:33   De OVSE staat voor civiele collectieve veiligheid in Europa

15:30   Belgisch model biedt een goede uitweg voor conflicten als Oekraïne en Palestina

“Rusland wilde geen NAVO aan zijn grens, vooral niet nadat de VS in 2002 unilateraal het Anti-Ballistisch Rakettenverdrag (ABM) had opgezegd en ballistische raketsystemen plaatste in Polen en Roemenië, en dreigde dat ook in Oekraïne te doen.”

“De VS wou raketsystemen in Oekraïne niet uitsluiten. Nu voeren de VS aanvallen uit diep in Rusland met ATACMS-raketten. Wordt dit verondersteld vrede te bevorderen? Wat voor ‘defensie’ is dat?”

“Ik heb de voorbije 17 jaar van Europese leiders op gebied van buitenlands beleid geen zinnig woord meer gehoord. Het zijn oorlogsstokende NAVO-wannabe’s“

“Europa zou niet ondergeschikt mogen zijn aan het buitenlandse beleid van de VS, maar zou zijn eigen diplomatie moeten ontwikkelen.”

“Ik heb de voorbije 17 jaar van Europese leiders op bijna elk gebied van buitenlands beleid geen zinnig woord meer gehoord. Het zijn oorlogsstokers, NAVO-wannabe’s. Zelfs Ursula von der Leyen wilde van de top van de Europese Commissie naar de top van de NAVO, alsof dat een promotie was.”

“De manier waarop de machtsverhoudingen tussen de VS en de EU werken, waarbij het secretariaat-generaal van de NAVO blijkbaar als een promotie naar de Europese Commissie werd gezien. Dat is schokkend.”

“De NAVO had ontbonden moeten worden, maar duwde zich integendeel verder oostwaarts om VS-geopolitieke redenen. Europa raakte volledig in de war door zich te herdefiniëren als een NAVO-aanhangsel.”

“Europa is verworden tot een appendix van de VS, zelfs wanneer de VS de Europese belangen, Europese waarden of Europese veiligheid niet dient”

“EU en NAVO werden hetzelfde. Lid worden van de EU, was lid worden van de NAVO. Lid worden van de NAVO, was lid worden van de EU. Deze evolutie heeft Europa weggetrokken van haar ware missie voor vrede en welvaart.”

“Europa is verworden tot een appendix van de VS. Zelfs wanneer de VS de Europese belangen, Europese waarden of Europese veiligheid niet dient. De VS bepaalt eenzijdig zijn koers.”

“Europa zegt nu wel: ‘We houden niet van wat Donald Trump doet en willen een zetel aan tafel’. Absurd. Als Europa enige diplomatie had, zou het geen zetel aan de VS-tafel nodig hebben. Het heeft eigen diplomatie nodig. Waarom gaat de hoge vertegenwoordiger van de EU Kaja Kallas niet naar Moskou voor diplomatiek overleg? Waarom spreekt ze niet met haar Russische tegenhanger Sergej Lavrov? Dit is het falen van het Europese beleid.”

Heb je gehoord wat Kallas aan het begin van haar mandaat over Rusland zei: “Wat we willen is het (Rusland) in kleine staatjes opsplitsen”. Dit is bijna een oorlogsverklaring.

“Iedereen zou moeten begrijpen dat Rusland 5.000 kernkoppen heeft, eigenlijk 6.000, maar het heeft er 1.600 operationeel klaar staan. Waarom spelen jullie deze spelletjes? Wat is dit voor onzin en haatzaaierij? Waar is de diplomatie?”

“Diplomaten zouden op zijn minst tegen deze oorlogsstokers moeten zeggen: ‘Laten we diplomatie bedrijven’. Dat doen ze niet. De grootste oorlogszuchtige figuur in Europa was de afgelopen vier jaar Annalena Baerbock, de Duitse minister van Buitenlandse Zaken, die alleen oorlog en geen diplomatie predikte.”

“Diplomatie betekent dat je met de andere kant aan tafel zit. Je zegt niet: ‘We gaan je vernietigen, je tweet niet ‘Russia delenda est’[1] (Rusland moet vernietigd worden). De president van een buurland (Letland) zei dat over een supermacht aan zijn grens. In wat voor wereld leven we door zo nucleaire vernietiging uit te dagen? We hebben terug gezond verstand nodig.”

“Om deze absurditeit nog te benadrukken: de aftredende Duitse regering – de nieuwe regering heeft al gezegd dat ze het ermee eens is – wil Annalena Baerbock voordragen als volgende voorzitter van de VN-Algemene Vergadering.”

Keir Starmer en president Macron hebben al gezegd dat ze hun troepen als tussenpersoon zullen sturen, wat een ‘no go‘ is voor Rusland. Er is echter de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE-OSCE), die hier perfect voor zou zijn. Waarom wordt die optie niet overwogen?

“De NAVO heeft de OVSE buitenspel gezet. Die bood collectieve veiligheid die de landen van de voormalige Sovjet-Unie, Centraal- en Oost-Europa en West-Europa samenbracht. De OVSE-doctrine is: je kunt geen veiligheid hebben ten koste van je buur.”

“Dit was fundamenteel: inclusieve collectieve veiligheid, geen allianties of blokken. Maar de VS haat dat: ‘Wij leiden. Dit is ons blok en wij zullen Rusland tegenwerken. Wij zullen Rusland koloniseren. Wij zullen Rusland op de knieën dwingen’.”

“Dit zijn al meer dan 30 jaar de waanideeën van het Amerikaanse buitenlandse beleid. Daarom werd de OVSE opzijgeschoven. De VS en EU-hardliners manipuleerden de parlementaire commissies van de OVSE. Maar het OVSE-Handvest is net heel verstandig. Precies het omgekeerde van blokvorming.”

“De vraag werd retorisch gesteld: ‘Waarom mag Oekraïne dan geen lid worden van de NAVO’ Het juiste antwoord is, omdat het zo Rusland bedreigt en omdat lid worden van de NAVO niet de keuze is van Oekraïne maar van de VS. Het betekent dat de VS aan de grens van Rusland staat en zijn veiligheid bedreigt.”

Mijn indruk is dat het precies is omdat de OVSE een goede uitweg voor Oekraïne zou kunnen zijn dat ze het niet willen, klopt dat?

“Dat is het precies. Mijn meest basale idee, zelfs los van de OVSE en de NAVO – en dat is niet alleen mijn idee, het is Ruslands idee, waar ik het volledig mee eens ben – maar het is een verstandig idee dat Oekraïne neutraal moet zijn, afzijdig van de grootmachten.”

“Dat is net wat de VS fundamenteel afwijst. Het haat neutraliteit. Van de VS komt de beruchte uitspraak: “Je bent met ons of tegen ons, er is niets tussenin.”

“Het was echter neutraliteit die Europa veilig maakte na de Koude Oorlog, en in feite al tijdens de Koude Oorlog. Een hele reeks landen als Zweden, Finland, Oostenrijk en Zwitserland hielden zich afzijdig gehouden van deze potentiële oorlogsstokers.”

“Hoe verging het die neutrale landen toen? Ze floreerden als nooit tevoren! Er was recent een werkelijk absurd artikel in de New York Times met de Finse president Alexander Stubb: ‘We moeten Oekraïne tot het uiterste bewapenen, zodat het niet eindigt als Finland’.”

“Wat vertelt u het Amerikaanse volk? Hoe ‘eindigde’ Finland? Elk jaar publiceer ik het World Happiness Report. Finland eindigt jaar na jaar op nummer één. Het werd neutraal rijk, welvarend, gelukkig en veilig. Waar waarschuwen we Oekraïne precies voor, meneer Stubb? Vertel de waarheid. Finland deed het prima als neutrale staat. Maar dat is net wat de VS niet wil dat iemand weet.”

Compromis is geen vies woord in de Belgische politiek. Een relevant voorbeeld daarvan is de etnisch-Duitse gemeenschap in België, slechts 60.000 mensen. Dit systeem is wellicht iets dat bekeken zou moeten worden. Denk je ook dat dit iets is dat een uitweg kan bieden voor deze situaties?

“Wat België heeft bereikt is buitengewoon belangrijk en indrukwekkend. Ik kan niet zeggen dat ik alle finesses beheers, maar als ik het goed begrijp, zijn er in België vijf parlementen, het Vlaams Parlement, het Waals Parlement, het Brussels Parlement, het nationale parlement en een Parlement voor de Duitstalige minderheid.”

“Het is uiterst indrukwekkend en het werkt. België is een welvarend, vredig land waar je, zoals je zei, uitgaat en een biertje drinkt en het prima naar je zin hebt. En interessant genoeg was ik in Zuid-Tirol, wat een ander succesverhaal is. Dat is de Duitstalige regio (in het noorden van) Italië die na de Eerste Wereldoorlog in Italiaanse handen kwam …”

… net als de Duitstalige regio in België …

… met het einde van het Habsburgse Rijk, wat ook een deel is van de Belgische geschiedenis. Zuid-Tirol is nu welvarend. Het duurde een paar decennia om de juiste formule te vinden, maar wat ik vorig jaar bij een bezoek aan Bolzano leerde, was zeer leerrijk. Het Minsk II-akkoord leek niet alleen op Zuid-Tirol, het was er in zekere zin op gemodelleerd.”

“De reden is dat Angela Merkel Zuid-Tirol goed kent. Ze ging de Duitstalige gemeenschap daar bezoeken, kent de gouverneur, kent de situatie. Zij onderhandelde over Minsk II, dat autonomie gaf aan de etnisch-Russische regio in Oekraïne, als een soort Zuid-Tirol.”

“De VS zei toen tegen de Oekraïense regering: ‘Je hoeft Minsk II niet te implementeren, zelfs niet nadat het unaniem door de VN-Veiligheidsraad werd gesteund’.”

“Als de VN-Veiligheidsraad dit steunt, zou dat de hoogste wet van de wereld moeten zijn. Je doet dat niet, tegen je partner zeggen dat ze er geen aandacht aan hoeven te besteden. Er had vrede in Oekraïne kunnen zijn op basis van een Belgisch of een Zuid-Tirools model.”

“Er zijn landen over heel de wereld die hiervan zouden kunnen genieten, want het hele Europese idee van de natiestaat – waarbij de natie staat voor etniciteit en de staat voor de regering – is vals. Een geografische oppervlakte is niet zomaar een natie, tenzij je etnische zuivering hebt, valse geschiedenis of onderdrukking van minderheden.”

“Methodes vinden voor autonomie, voor respect of voor de veiligheid van minderheden is een wereldwijde behoefte, daar is zo weinig aandacht voor. Weinigen kennen het Belgische model. Ik wist er zelf weinig van, tot ik onlangs in Brussel een lange lezing hoorde en onder meer leerde dat hier niet één, niet twee, niet drie, niet vier, maar vijf parlementen zijn.”

“Ik leerde dat niet op school of tijdens mijn VN-ervaring. Iemand heeft me er in Brussel op gewezen dat er manieren van bestuur zijn voor multi-etnische samenlevingen en dat dit een basisvereiste is voor onze wereld.”

“Dit leidt tot rampen zoals de Oekraïne-oorlog of Palestina en Israël, dat een binationale staat zou kunnen zijn. Pragmatisch gezien is, vanwege de geschiedenis van het conflict, de tweestatenoplossing waarschijnlijker.”

“Maar nu hebben we één destructieve staat, een genocidale staat Israël die vulgair, schaamteloos, massaal het Palestijnse volk uitmoordt. De oplossing is een manier te vinden voor verschillende groepen om vreedzaam samen te leven op een pragmatische manier en België biedt daarvoor oplossingen. We horen daar niet genoeg over.”

Ik denk dat het belangrijk is dat een internationale stem als de jouwe dit zegt. Vanuit mijn ervaring in Kosovo en andere landen weet ik dat dit model iets te bieden heeft. Je hoeft het niet te kopiëren, je moet er op zijn minst naar kijken en zeggen: hé, hier zitten goede ideeën in.

“We hebben bestuur nodig dat effectief werkt boven het nationale niveau, mondiale samenwerking en regionale samenwerking. We hebben ook effectief bestuur nodig onder het nationale niveau.”

“We zijn hier terechtgekomen door de mentaliteit van imperialistische machten als Groot-Brittannië en Frankrijk, als de VS, die andere landen willen overheersen. We zijn terechtgekomen in een grootmachtmentaliteit in plaats van in een effectieve bestuurlijke mentaliteit.”

“Ik denk dat we moeten overgaan naar het idee van ‘hoe lossen we deze problemen op’. Dit zijn politieke problemen die politieke oplossingen nodig hebben, we moeten daaraan werken en niet luisteren naar de oude imperialistische machten.”

 

Note:

[1] De Romeinse politicus Cato zei tijdens de Punische oorlog (149-146 vC) tussen het rijk van Rome en het rijk van Carthago (in het huidige Tunesië) dat hij van mening was dat ‘Carthago moest vernield worden’ (Carthago delenda est).