Media geven over de VS-oorlog tegen Iran context noch geschiedenis

President Trump en vice-president Vance. Foto: The White House/Pubic Domain

FacebooktwitterFacebooktwitter

Wie er de grote media over Iran op naslaat krijgt dit narratief: Trump ‘reageert’,  ‘neemt het initiatief in eigen handen’ én ‘Iran moet gedwongen worden te onderhandelen’. “Elke oorlog was het resultaat van medialeugens” zei Julian Assange reeds jaren geleden. Het is nu niet anders.

De mainstream media maken voor hun berichtgeving over de aanval van de VS op nucleaire installaties in Iran geen gebruik van regelrechte leugens. Het zijn de framing en de onuitgesproken premissen over die aanval die de publieke opinie een perceptie opdringen die de echte oorzaken en motieven van deze oorlog verzwijgen.

‘Medialeugens’

Toen Julian Assange stelde dat oorlogen altijd het resultaat zijn van medialeugens, bedoelde hij daar niet letterlijk leugens mee zoals dat begrip in het woordenboek wordt gedefinieerd.

Leugens zijn uitspraken van personen, overheden, bedrijven die zich volledig bewust zijn dat hun beweringen niet met de werkelijkheid overeenkomen. Ze worden gelanceerd met de intentie toehoorders te misleiden.

Flagrante leugens zijn uiterst zeldzaam in de grote media. Eerder gaat het om kaderingen en contextualisering van feiten en opinies op een manier die de toehoorder een indruk geeft die niet met de werkelijkheid overeenkomt.

Liegen met objectief feitenmateriaal

Een zeer goed concreet voorbeeld van een medialeugen door middel van selectieve kadering was een kort item in het VRT-nieuwsjournaal van 26 februari 2013 (zie VRT en de ‘objectieve feiten’ over Israël/Palestina). Dat bericht was slechts 18 seconden lang, maar is nog steeds zo veelzeggend dat ik het blijf gebruiken.

Dit korte nieuwsitem vermeldde twee volledig objectieve feiten: ‘Hamas vuurt raket af op Israël’ (met enkel materiële schade) en ‘Hamas schendt voor het eerst in 100 dagen een akkoord voor een staakt-het-vuren”.

Screenshot vrtnws

Wat er niet bij werd vermeld (en ook nooit eerder in die periode) was dat Israël in diezelfde 100 dagen datzelfde bestand reeds meer dan 80 maal had geschonden, met dodelijke Palestijnse slachtoffers tot gevolg. Dit korte bericht creëerde dus met objectief feitenmateriaal een vertekend beeld van de situatie die Israël in een gunstig daglicht stelde.

Hetzelfde mechanisme speelt ook nu in de berichtgeving over de recente aanval van de VS op nucleaire installaties in Iran. Het zijn de onuitgesproken premissen die als ‘evidente en onbetwiste’ feiten worden verondersteld (zie Beste De Standaard: “Er is niets evident en onbetwist ‘ aan de NAVO-oorlogskoorts”)

Opinies zijn geen feiten

Het gaat dan over de berichtgeving die zonder dat expliciet te zeggen uitgaat van het veronderstelde ‘feit’ dat alleen Iran verantwoordelijk is voor deze recente escalatie, dat Israël het recht heeft zich te verdedigen tegen beweerde aanvalsplannen van Iran en dat de VS het volste recht hebben om in het Midden-Oosten (en waar ook ter wereld) militair in te grijpen.

Mensen halen hun informatie vooral uit de visuele media

‘Kritiek’ blijft binnen welbepaalde aanvaardbare grenzen en beperkt zich tot bedenkingen over de opportuniteit van deze aanval, over de motieven van de president en over het feit dat de VS hierover geen overleg hebben gepleegd met de NAVO-partners en de EU. Kritiek gaat niet over het feit dat deze aanval een oorlogsmisdaad is en dat de VS noch het Westen enig recht hebben om zich militair te moeien in de rest van de wereld.

De Standaard kopt met ‘Trump sleurt VS mee in oorlog die niemand wil’. De Morgen ziet Trump eveneens als ‘het probleem’: “Trump flirt met regimewisseling in Iran op Truth Social”.

Foto cover De Standaard maandag 23 juni 2025

Het commercieel bedrijf VTM gebruikt een propagandavideo van de VS-Luchtmacht als achtergrond bij hun berichtgeving over de aanval in Iran zonder er bij te vermelden dat deze beelden niet van die aanval zelf komen. Deze zender erkent wel dat ‘Iran reageert met rakettenregen op Israël’, met subtitel ‘Aanzienlijke schade’ en geeft daar beeldmateriaal bij van beschadigde gebouwen.

Mensen halen hun informatie vooral uit de visuele media, waarbij de openbare zender nog steeds als meest betrouwbaar wordt gezien. In zijn overzicht legt openbare zender VRT de nadruk op de schade die door Israël en de VS werd aangericht in Iran. In het duidingsprogramma Terzake gebruikt de zender net als VTM bestaand beeldmateriaal van de VS-Luchtmacht.

Als commentator in de studio hebben ze als vaste waarde Jonathan Holslag (die niet de inleidende vraag krijgt of hij spreekt als academicus of als reserve-officier van het Belgisch leger). Hij mag als ‘expert’ alleen het woord nemen zonder een tegenstem, een privilege dat een vredesexpert als Tom Sauer of Ludo De Brabander niet gegund is. Ook hij verdedigt de opinie dat de VS “de kers op de taart hebben gezet” die Israël reeds op eigen initiatief had gebakken.

In een overzicht van de hele operatie verklaart president Trump: “Iran, de bullebak van het Midden-Oosten, moet nu vrede sluiten”, met als VRT-commentaar: “De VS willen dus geen oorlog met het Iraanse regime zelf”. En verder: “Dankbaarheid vanuit Israël, maar wereldwijd regeert vooral bezorgdheid. De meeste landen hulden zich vandaag in stilzwijgen”.

‘Evident en onbetwist’

De premisse die in al deze media als ‘evident en onbetwist’ wordt onbesproken gelaten is de stelling dat “Amerika zich heeft gemengd in de oorlog tussen Israël en Iran”.  De stelling dat deze oorlog alleen kon beginnen met de expliciete toestemming van de VS is geen deel van dit debat.

Er is wel even aandacht voor een neveneffect van deze nieuwe oorlog, namelijk dat die de aandacht afleidt van de doorgaande genocide in Gaza.  Oorlogen als deze worden nooit gestreden om één reden, maar dat neveneffect is zeker welkom voor Israël en de VS.

Wat volledig ontbreekt in deze berichtgeving is de geostrategische planning die hier achter zit

Wat deze commentaren suggereren is dat dergelijke aanvalsoperaties op zichzelf staan, geen deel uitmaken van een lang vastliggend geostrategisch plan, dat de VS en Israël niet ‘ageren’, maar slechts ‘reageren’. Hoewel, Holslag stelt: “Netanyahu heeft dit jarenlang voorbereid”… “wellicht met de intentie om onderhandelingen af te dwingen”. Die laatste bemerking lokt geen kritische vraag uit van beide VRT-journalisten, namelijk dat Iran reeds deelnam aan onderhandelingen met de VS.

Framing (afbeelding: medium.com)

Op de vraag of het tot een grotere oorlog zal komen antwoordt Holslag verder: “Alles hangt af van een mogelijke escalatie van Iran”, dus niet van het land dat deze oorlog begon.  Hij ziet ook geen enkele gelijkenis met de oorlog tegen Irak in 2003. Die werd toen verantwoord met het gevaar van de massavernietigingswapens die er nooit waren. Die informatie was ruim beschikbaar, maar werd volledig genegeerd en de vredesbeweging werd erover weggelachen.

De premisse dat het nu zou gaan zou over het voorkomen van een Iraans kernwapen en het afdwingen van onderhandelingen wordt ook nu luid afgekeurd door de vredesbeweging. Die blijft er op wijzen dat de eigen inlichtingendiensten van de VS reeds jarenlang stellen dat Iran geen kernwapens bezit, noch de intentie heeft ze te vervaardigen.

2025 is een herhaling van 2003

Ook nu wordt die beschikbare kennis genegeerd. Wat in een objectieve journalistieke aanpak vanzelfsprekend hoort te zijn wordt opnieuw verzwegen. Net nu is het cruciaal om te melden dat Iran reeds aan onderhandelingen deelnam en al jaren daarvoor bereid was om te onderhandelen. Net nu is het cruciaal om te vermelden dat Israël zelf Iran en de rest van het Midden-Oosten bedreigt met zijn kernwapens.

Wat volledig ontbreekt in deze berichtgeving is de geostrategische planning die hier achter zit. Deze aanval tegen Iran is een onderdeel van de poging de evolutie naar een multipolaire uitdaging van de Westerse hegemonie over de wereld te counteren.

Net als voor de genocide in Gaza heeft Israël niet autonoom of tegendraads gehandeld met deze aanval op Iran. Die werd vooraf goedgekeurd door de regering in de VS. Het beeld van een bizarre man in het Witte Huis die nu zomaar onbesuisd dingen gaat doen als ‘reactie’ op wat Israël deed klopt niet. Israël heeft zijn aanval gelanceerd nadat het daar de toestemming voor had van Washington.

Een andere stijl en retoriek veranderen niets aan het naakte feit dat het buitenlandse beleid van Donald Trump de logische voortzetting is van het beleid van al zijn voorgangers sinds de Tweede Wereldoorlog. Dat beleid kan je samenvatten als behoud en versterking van de overmacht van de VS over de rest van de wereld. Over de best geschikte manier waarop dat streven moet worden vervuld zijn er verschillen tussen presidenten, over de essentie niet.

Maar de tijden veranderen. Tijdens de eerste Koude Oorlog was China een straatarm ontwikkelingsland. China is vandaag de grootste economie van de wereld en laat zich niet de les spellen door de VS en het Westen. Daar gaat dit over. China heeft echter de olie van het Midden-Oosten en van Iran nodig (de VS niet).

In dat discours is alles wat Israël en de VS doen per definitie een reactie op een dreiging en is alles wat Iran doet een ‘vijandige actie’

Wat in de grote media ook nu weer volledig ontbreekt is context en geschiedenis, de twee cruciale elementen die mensen nodig hebben om te doorgronden wat de redenen voor deze aanval op Iran zijn.

Een poging tot staakt-het-vuren lijkt reeds in de eerste uren te mislukken. Israël beweert dat Iran het al geschonden zou hebben en gaat over tot ‘intensieve actie’. Zoals steeds nemen de internationale media als BBC, AP, Financial Times, New York Times, Euronews en de Belgische media de stelling van Israël over als ‘feit’.  In dat discours is alles wat Israël en de VS doen per definitie een reactie op een dreiging en is alles wat Iran doet een ‘vijandige actie’.

Dit staakt-het-vuren was unilateraal afgekondigd door president Trump die het voorstelde als een succescol gevolg van de aanval op drie nucleaire basissen in Iran. Iran zou nog twee raketten hebben afgevuurd enkele minuten nadat het bestand inging om 6 uur ‘s morgens plaaatselijke tijd, volgens Israël, wat door Iran wordt ontkend.

Iran had eerder voor dit akkoord wel een raketaanval gelanceerd op een militaire basis van de VS in Qatar, maar had deze actie op voorhand gemeld aan de Qatarese overheid. In samenspraak met de VS-basis ter plaatse kon het Qatarese luchtafweer alle Iraanse raketten neerhalen. Deze actie van Iran was met andere woorden vooral symbolisch.

Alle geslaagde raketaanvallen van Iran worden door de media geminimaliseerd als ‘ondoeltreffend’ gezien het laag aantal burgerslachtoffers. Een andere mogelijke verklaring dat Iran militaire doelwitten treft en civiele doelwitten vermijdt wordt daarbij niet overwogen.

 

Kort na de eerste aanval van Israël, nog voor deze aanval door de VS, schreven we reeds deze mediakritiek, die aanvullende informatie geeft over het waarom van deze oorlog. Zie: De redenen waarom Israël Iran aanvalt, die de media u besparen.

Artikel oorspronkelijk verschenen in DeWereldMorgen.be.