Lobbyisten voor de grote bedrijfssectoren misbruiken de coronapandemie om al hun oude eisen voor minder regulering, minder sociale voorwaarden én meer openbare subsidies op te warmen. Terwijl voor miljoenen burgers het gewone leven stilligt, is de coronapandemie voor bedrijfslobbyisten meer dan ‘business as usual’. Het onderzoek van Corporate Europe Observatory hierover leest als een ‘book of horrors’, winst ten koste van mensenlevens. Een samenvatting.

Het zijn harde tijden voor bedrijfslobbyisten. Zij kunnen door de Belgische lockdown geen gezellige lunches en luxueuze evenementen meer organiseren voor de Europese instellingen in Brussel. Zij doen daarom hun uiterste best om hun maatschappelijk stichtend werk verder te zetten via andere wegen, privé-vergaderingen en videoconferenties.

Dat blijkt verbazend goed te lukken. Alle middelen zetten ze in om met het excuus van de coronapandemie de regelgeving te ‘versoepelen’ die het ineenstorten van banken zoals in 2008 moet onmogelijk maken. Net nu meer dan ooit tevoren onze voedselvoorziening veilig en duurzaam moet blijven en onze geneesmiddelen kwaliteitsvol én betaalbaar, pleiten zij voor minder regelgeving, minder overheidscontrole én meer openbare subsidies.

De organisatie Corporate Europe Observatory (CEO) onderzoekt permanent het lobbywerk van grote bedrijven in de EU. Sinds enkele jaren zijn de Europese instellingen verplicht logboeken bij te houden van hun ontmoetingen met lobbygroepen met vermelding van het onderwerp dat besproken werd. CEO onderzocht de logboeken van de leden van de Europese Commissie en andere EU-instellingen sinds de coronacrisis door de VN-Wereldgezondheidsorganisatie WHO tot een pandemie werd verklaard.

Coronapandemie: excuus om klimaatactie uit te stellen

Lobbyorganisaties komen terug op hun eisen om leefmilieu-, fiscale, arbeids- en veiligheidsregels terug te ‘versoepelen’ of uit te stellen. Business Europe, lobbygroep van Europese werkgeversorganisaties en van bedrijven als Google, Bayer-Monsanto, Shell en Facebook schreven een brief aan Charles Michel, voorzitter van de Europese Raad van Regeringsleiders en Ministers, ter voorbereiding van een reeks videoconferenties, waarin ze “tijdelijke afwijkingen van de normale regelgevende vereisten” als noodzakelijk voorstellen.

Business Europe vraagt tevens dat alle EU-initiatieven die niet direct gelinkt zijn aan de coronapandemie worden stilgezet naar een latere datum. Daarmee bedoelen ze meerdere onderdelen van de European Green Deal¹ , het 2030 Climate Target Plan² en het voorstel voor een Climate Law.

Volgens een interne memo van Business Europe moet de EU Emissions Target Plan in het openbaar politieke steun krijgen zolang het niets kost, maar moeten concrete eisen, die het gedrag van de bedrijven kunnen beïnvloeden, tegengehouden worden. Het advies aan de bedrijven is “wees eerder positief zolang het maar een politieke verklaring blijft”, maar “verzet je tegen de toename van de ambitie” en “daag het proces uit”.

Coronapandemie: excuus voor minder milieuverplichtingen auto-industrie en luchtvaart

Meerdere autofabrikanten die werden betrapt in het Dieselgate-schandaal grijpen de coronapandemie aan om bestaande en geplande regelgeving voor milieuverplichtingen terug te draaien. De European Automobile Manufacturers’ Association (ACEA) schreef een brief aan Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, waarin zij stelt dat de autosector de “bestaande en toekomstige wetten en regels niet binnen de gestelde deadlines” kan toepassen.

Lobbygroep ACEA besprak dit ook met het kabinet van Frans Timmermans, vice-voorzitter van de Europese Commissie, verantwoordelijk voor de European Green Deal, met Thierry Breton, Europees Commissaris voor de Interne Markt en met leden van het kabinet van voorzitter von der Leyen.

Ook de luchtvaartindustrie ziet in de coronapandemie een kans om de milieutaksen af te wenden, die voorzien zijn in de European Green Deal. De sector vraagt niet alleen overheidssteun zonder voorwaarden, maar wil die zelfs koppelen aan een ‘uitstel’ van het idee van dergelijke belastingen.

De International Air Transport Association (IATA) heeft daarom een globale lobbyingstrategie opgesteld die door Unearthed, een journalistiek onderzoeksproject van Greenpeace UK  werd uitgebracht. Daarin pleit de IATA voor een samengaan van overheidssubsidies, fiscale voordelen en minder verantwoordelijkheid voor terugbetaling van gemiste vluchten aan passagiers.

De organisatie vergaderde daarover met Adina-Ioana Vălean, Europees Commissaris voor Transport, en met Didier Reynders, Europees Commissaris voor Justitie. In een interview stelt mevrouw Vălean dat het nu “het verkeerde ogenblik is om klimaat- en leefmilieu-eisen te verbinden aan openbare subsidies voor de luchtvaartsector”.

Coronapandemie: excuus voor uitstel duurzame voedselproductie door agribusiness

De lobbygroep Committee of Professional Agricultural Organisations-General Confederation of Agricultural Cooperatives (COPA-COGECA) wil de Farm to Fork regelgeving voor duurzame voedselproductie uitstellen. In tegenstelling tot zijn naam vertegenwoordigt deze organisatie geen gezinslandbouwers maar de grote agribedrijven. Farm to Fork is eveneens een onderdeel van de European Green Deal.

Voormalig Brits Europarlementslid George Lyon is nu lobbyist voor Hume Brophy, een consultancybedrijf dat werkt voor Bayer-Monsanto, de Glyphosate Task Force en meerdere agrichemische bedrijven. Hij pleit openlijk voor een uitstel van Farm to Fork. De parlementaire fractie van Europese Christen-Democratische Partijen, waar de CD&V en de CDH deel van uitmaken, hebben zich al akkoord  verklaard met deze stelling.

Meer plastic is de oplossing voor de coronapandemie

De producenten van plastic verpakkingen zijn de enige bedrijfssector die in het zand lijkt te bijten bij de Europese instellingen. De lobbygroep European Plastic Converters (EuPC) schreven aan EU Commissievoorzitter von der Leyen dat de Europese ban van 2019 op een hele reeks plasticproducten moet teruggeschroefd worden “om hygiëne, veiligheid en bewaring te verzekeren tegen besmetting door het coronavirus”.

Plastic is volgens de EuPC onontbeerlijk voor “beschermingsmateriaal, medische apparaten en geneesmiddelen”. De Europese Commissie antwoordde prompt dat de richtlijn van 2019 reeds specifieke uitzonderingen bevat voor medische toepassingen.

Coronapandemie: excuus voor terugkeer financiële deregulering voor bankencrisis 2008

Meerdere vertegenwoordigers van de bankensector hebben aan centrale banken van de EU-lidstaten en aan de Europese Centrale Bank gevraagd om de reeds besliste regelgeving te “versoepelen” die na de financiële crisis van 2008 werd opgelegd en om nieuwe regelgeving uit te stellen. De geplande verplichting om kapitaalbuffers aan te leggen om potentiële nieuwe crisissen te vermijden en nieuwe schokken aan te kunnen zonder in elkaar te klappen, is nochtans pas van kracht vanaf 2027. Toch willen zij die richtlijn nog langer uitstellen … omwille van de coronapandemie.

De bankensector ageert hier al jaren – lang voor de coronapandemie – voor. Sinds de nieuwe Europese Commissie startte heeft de sector reeds 29 gesprekken gehad tussen januari en maart 2020 over deze zaken, waar onder meer Deutsche Bank, UniCredit en Société Générale aan deelnamen, volgens Integrity Watch, een database van Transparency International die alle lobbyvergaderingen van de Europese Commissie verzamelt.

Met andere woorden, “zij willen af van de beschermingsmaatregelen die hen werden opgelegd om een nieuwe financiële crisis zoals in 2008 te voorkomen”, aldus Corporate Europe Observatory.

Coronapandemie: excuus voor meer overheidssteun aan wapenindustrie

Op 1 april 2020 kwam Thierry Breton, Europees Commissaris voor de Interne Markt, samen met een aantal bedrijven zoals Leonardo, Indra, SAFRAN, Airbus en MBNDA (een producent van luchtdoelraketten) om “de impact van COVID-19 op de sector” te bespreken. De lobbygroep AeroSpace and Defence Industries Association of Europe (ASD) vraagt aan de regeringen van de EU-lidstaten en de Europese Commissie naast overheidssteun ook “de versoepeling van meerdere technische en regelgevende zaken”.

“Een zeer winstgevende industrie die reeds enorme bedragen aan overheidssteun krijgt, vraagt dus nog meer financiële hulp, voor het vervaardigen van producten die de meest fundamentele mensenrechten schenden”, stelt nogmaals Corporate Europe Observatory.

Coronapandemie: boost voor de reputatie van de grote technologiebedrijven

De grote techbedrijven zien in de coronapandemie hun kans om hun imago op te poetsen, dat zwaar werd geschonden door de talloze schandalen over de schending van de privacy, over hun medewerking aan desinformatie en over de enorme concentratie van de markt. Volgens The Economist zijn de big tech “mogelijk de grootste winnaars van de pandemie”.

De lobbygroep DigitalEurope verenigt grote spelers als Google, Facebook, Amazon, Microsoft maar ook non-tech bedrijven als de financiële holding HSBC en Bayer Monsanto. Zij maakten hun voorstellen over aan de Europese instellingen. “De digitale sector steunt de strijd tegen het coronavirus – hier is hoe de EU ons kan helpen”.

Wat zij voorstellen is meer openbare financiële steun voor de ontplooiing van het 5G-netwerk, een databank voor alle Europese gezondheidsgegevens van de openbare en de privé-sector en investeringen in artificiële intelligentie.

Coronapandemie, boost voor de industrie van de medische technologie

In het midden van de coronapandemie vraagt de lobbygroep Medtech Europe aan de regeringen van de EU-lidstaten en de Europese instellingen om de implementatie uit te stellen van de Medical Devices Regulation van 2017, die strikte regels oplegt aan de sector voor controle, marktregulering en transparantie van medische toepassingen.

Volgens een onderzoek van de International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) is de bestaande Europese regelgeving bijzonder zwak. Ze liet toe dat medische technologie zoals pacemakers, heupprothesen en borstimplantaten werden toegelaten op de Europese markt ondanks een gebrek aan veiligheidsgaranties en ondanks een totale afwezigheid van degelijke testen, wat tot zware complicaties heeft geleid bij talloze patiënten.

De ICIJ stelde vast dat de Europese regelgeving grotendeels door lobbyisten van de industrie zelf was geschreven, waaronder MedTech Europe. Twee maanden voor de nieuwe en strengere richtlijn zou in voege treden, vroeg MedTech Europe ze uit te stellen met het argument dat de coronapandemie het onmogelijk maakte om ze tijdig uit te voeren.

De sector kent de nieuwe richtlijn echter al drie jaar en heeft in die periode niets gedaan om zich aan te passen. Sinds de WHO de crisis een pandemie noemde heeft de sector hierover vijf ontmoetingen gehad met hoge vertegenwoordigers van de Europese instellingen.

Coronapandemie: excuus voor overheidssteun zonder voorwaarden voor big pharma

De lobbygroep European Federation of Pharmaceutical Industries and Associations (EFPIA) wil een “stabiele, dynamische en effectieve regelgeving”. Organisaties die ijveren voor openbare gezondheid en consumentenrechten wijzen er daarentegen op dat de eisen van de sector ingaan tegen de toegankelijkheid en betaalbaarheid van vaccins, vooral voor kwetsbare gemeenschappen en landen.

Reeds voor de coronapandemie leden de Europese burgers onder de eisen van big pharma voor extreem hoge prijzen van geneesmiddelen, wat de budgetten voor de openbare gezondheidszorg in de EU-lidstaten onder druk zet en de toegang tot levensreddende geneesmiddelen in gevaar brengt.

De European Alliance for Responsible R&D and Affordable Medicine, Doctors Without Borders en Corporate Europe Observatory wijzen er tevens op dat de Europese instellingen reeds miljoenen euro’s subsidies hebben toegekend voor onderzoek over het virus COVID-19. De EU heeft daarbij volledig nagelaten garanties te eisen voor de betaalbaarheid van de medische toepassingen die uit deze research voortvloeien. De EU eiste al evenmin een inperking van de exclusieve exploitatierechten voor de bedrijven die met Europese fondsen medische producten ontwikkelen.

Ongelijke toegang tot machthebbers door lakse EU-lobbyregels op maat van grote bedrijven

Uit het onderzoek van Corporate Europe Observatory blijkt andermaal hoe zwak ngo’s, organisaties uit de civiele maatschappij en burgers staan tegenover de industriële lobby’s. Deze laatsten hebben vrije en onbegrensde toegang tot de hoogste vertegenwoordiger van de Europese instellingen, terwijl burgerorganisaties maanden en jaren moeten aandringen op gesprekken, die dan meestal alleen met lagere EU-functionarissen doorgaan.

De eisen die de grote industriële sectoren stellen tijdens de coronapandemie zijn niet nieuw. Ze formuleren dezelfde argumenten die ze al jaren gebruiken. Door de nog steeds zeer zwakke regelgeving over Europese lobbying verdwijnt bovendien nog zeer veel lobbywerk onder de radar. Slechts 300 van de 30.000 ambtenaren van de Europese Commissie moeten hun lobbymeetings inventariseren. Die inventaris vermeldt echter alleen de datum, de deelnemende organisaties en het onderwerp, dat in zeer algemene termen wordt gesteld.

Die inventarissen worden bovendien zeer slordig en laattijdig bijgehouden, zodat het maanden zal duren voor het echte overzicht van alle lobbyvergaderingen tijdens de coronapandemie bekend wordt. In de VS moet elk lobbybedrijf om de drie maanden een volledig overzicht geven. Uit hun cijfers blijkt een enorme toename van hun activiteiten sinds de coronapandemie toeslaat.

De Corporate Europe Observatory besluit als volgt: “Het is voor ondergefinancierde en nu geïsoleerde journalisten, burgers, ngo’s en kleine en middelgrote bedrijven nog moeilijker geworden om te vatten wat er aan het gebeuren is en hoe ze toegang kunnen krijgen (tot de EU-instellingen).”

“In deze onzekere tijden geven goede connecties en jarenlang opgebouwde relaties waar voor hun geld. Zonder de minste twijfel bevinden grote bedrijven met toegang tot peperdure lobby-organisaties, met draaideur-aanwervingen van insiders uit de EU-instellingen en talrijke andere banden, zich in een unieke positie om deze crisis uit te buiten.”

“Alle normen voor de bescherming van het leefmilieu, arbeidsvoorwaarden, belastingsystemen en gezondheidsgaranties vallen ten prooi aan hun aanvallen.” Met dank aan de coronapandemie.

 

Bron:

Coronawatch alert! How corporate lobbyists are cynically exploiting the pandemic

 

Notes: